برنامه‌ریزی فرآیند فکر کردن به فعالیت‌های مورد نیاز برای رسیدن به یک هدف مطلوب است. به عبارتی برنامه‌ریزی اولین و مهمترین فعالیت برای دستیابی به نتایج مطلوب است. برنامه‌ریزی می‌تواند برای امور شخصی زندگی هر فرد باشد و یا می‌تواند به امور شغلی او برای رسیدن به موفقیت حرفه‌ایش انجام شود. اما مساله این است که برنامه‌ریزی اساسا چیست؟ برنامه‌ریزی شغلی چه تاثیری در موفقیت شخص دارد و نقش برنامه‌ریزی و آینده نگری چیست؟ با ما همراه باشید تا پاسخ این سوالات را در این درسنامه دیموند بدانید.
محتوای این درسنامه
برنامه‌ریزی چیست و به چه معناست؟
تعریف کلمه «برنامه‌ریزی» برای بسیاری از افراد دشوار است چون اساسا برنامه‌ریزی یک مفهوم است نه چیزی که بتوان آن را در دست گرفت یا به راحتی در ذهن خود مجسم کرد. به همین دلیل هم برای کسانی که در زمینه برنامه‌ریزی کار می‌کنند این مبهم بودن و گسترده بودنش، توصیف ماهیت کار آنها را دشوار می‌کند.
در ابتدایی‌ترین سطح می‌توان گفت، برنامه‌ریزی فرایندی است که ما برای تصمیم‌گیری از آن استفاده می‌کنیم. این کار با یک چشم‌انداز از آنچه می‌خواهید به دست آورید، آغاز می‌شود، سپس با در نظر گرفتن شرایط و در نهایت به انتخاب بهترین روش برای رسیدن به اهداف انجام می‌شود.
برنامه‌ریزی فرایند خاصی دارد و برای همه انسان‌ها در پیشبرد کارهایشان و رسیدن به اهدافشان چه اهداف شخصی و چه اهداف حرفه‌ای لازم و ضروری است. برای موفقیت و پیشبرد هر کاری می‌توان برنامه‌ریزی‌های مختلفی انجام داد اما یک جنبه مهم برنامه‌ریزی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، رابطه‌ای است که بین برنامه‌ریزی و پیش‌بینی وجود دارد. می‌توان برنامه‌ریزی را نوعی پیش‌بینی وضعیت آینده توصیف کرد.
در واقع برنامه‌ریزی ترکیبی از پیش‌بینی، تهیه سناریوها و نحوه واکنش به آنها است. برنامه‌ریزی یکی از مهمترین تکنیک‌های مدیریت پروژه و مدیریت زمان است. اگر فردی برنامه‌ریزی را به طور موثر انجام دهد، می‌تواند زمان و تلاش لازم برای رسیدن به هدف خود را بسیار کاهش دهد.
دور‌اندیشی و آینده‌نگری چه تاثیری می‌تواند در کارها داشته باشد؟
آینده‌نگری کیفیت تصمیم‌گیری شما را بهبود می‌بخشد. آینده‌گرا بودن به شما این امکان را می‌دهد که منتقدانه نسبت به برنامه‌ریزی خود نگاه کنید و آگاهانه‌تر فکر کنید و تصمیم بگیرید. آینده‌نگر بودن، افق دید شما را گسترده‌تر می‌کند و همه افراد درگیر در این فرایند را آماده می‌کند تا با ذهنی تربیت شده برای پذیرش، پیش‌بینی و حتی استقبال از تغییرات، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کنند.
بدون آینده‌نگری نمی‌توان به موثر بودن و حتی منطقی بودن برنامه‌ریزی خود چه برنامه‌ریزی شخصی و چه برنامه‌ریزی شغلی مطمئن بود اما با آینده‌نگری استراتژیک به عنوان عامل اصلی موفق شدن می‌توان اطمینان داشت حتی اگر جایی نیاز به بهبود یا تجدید نظر در برنامه‌ریزی باشد، کافی است تنها میزان تطابق‌پذیری تغییر بررسی شود.
از طرفی با داشتن تفکر سیستماتیک آینده‌نگری به عنوان محرک اصلی تدوین یک استراتژی و برنامه‌ریزی خوب، اطمینان به انتخاب‌های استراتژیک تضمین می‌شود چون تصمیمات براساس ارزیابی محکم روندها و اختلالات احتمالی اتخاذ شده‌اند.
چرا برنامه‌ریزی در زندگی شخصی مهم است؟
واقعیت این است که شما هر روز در زندگی روزمره خود از برنامه‌ریزی استفاده می‌کنید. به عبارتی هر آنچه برای آن آماده می‌شوید (چه لباسی بپوشید، چه چیزی بخورید، کجا برای تعطیلات بروید) و هزاران کار دیگر نیاز به برنامه‌ریزی دارد. در حقیقت، تقریبا غیرممکن است بتوان زندگی بدون برنامه‌ریزی را متصور شد.
در اصل، توانایی برنامه‌ریزی یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های تعیین‌کننده خودآگاهی است و انسان را از سایر گونه‌های دیگر جدا می‌کند و به او قدرت می‌دهد محیط خود را متناسب با نیازهایش تغییر دهد. بدون آن، شما نمی‌توانید از جامعه پیچیده‌ای که در آن زندگی می‌کنید لذت ببرید. حتی می‌توان محکم و قاطع گفت برنامه‌ریزی برای انسان آن چنان مفهوم اساسی است که بدون آن نمی‌توانستیم به آنچه که هستیم تبدیل شویم.
به عنوان مثال، برنامه‌ریزی برای تعطیلات ما را مجبور می‌کند که تصمیمات زیادی بگیریم مانند این که زمان عزیمت چه زمانی باشد، کجا برویم، چگونه به آنجا برویم، کجا بمانیم، چه مدت اقامت داشته باشیم، چه کاری بکنیم، چه چیزی باید همراه ببریم و چقدر پول نیاز داریم. به عبارتی برنامه‌ریزی با کم کردن میزان عدم اطمینان و استرسی که باید با آن روبرو شویم، به موفقیت و خوشایندتر شدن زندگی برای ما کمک می‌کند، به زندگی ما نظم می‌بخشد و حتی به ما کمک می‌کند تا از منابع کمیاب یا حساس، عاقلانه و کارآمد استفاده کنیم.
برنامه‌ریزی در زندگی حرفه‌ای چه تاثیری دارد؟
یک کسب‌وکار یا شرکت به طور اتفاقی موفق نمی‌شود. برای ساختن یک کسب‌وکار و به دست آوردن تمام مزایای آن، باید مدتی را صرف تامل در مورد آنچه می‌خواهید و چگونگی رسیدن به آن کنید. این دقیقا همان کاری است که برنامه‌ریزی شغلی برای شما انجام می‌دهد. اما، چرا برنامه‌ریزی در زندگی شغلی و حرفه‌ای اینقدر مهم است؟
برنامه‌ریزی شغلی به شما نقشه راهی برای آینده می‌دهد
برنامه‌ریزی شغلی، چگونگی رسیدن از نقطه A (جایی که اکنون هستید) به نقطه B (هدف نهایی شغلی شما) را مشخص می‌کند. با در نظر گرفتن یک هدف نهایی، شما قادر خواهید بود اقدامات لازم برای رسیدن به آنجا را تشخیص دهید. این اقدامات ممکن است شامل مواردی مانند ارزیابی شرح وظایف و ایجاد ارتباطات جدید و کاوش در شرکت‌ها و صنایع مختلف برای بررسی مناسب بودن آنها شود.
برنامه‌ریزی شغلی به شما فكری باز می‌دهد
یک برنامه شغلی خوب نقاط قوت، ضعف، ارزش‌ها و آنچه را که در زندگی حرفه‌ای دوست دارید و به آن نیاز دارید را در نظر می‌گیرد. بنابراین برنامه‌ریزی فرصتی برای تامل و تفکر در مورد آنچه انجام می‌دهید، چگونگی متناسب بودن برنامه شغلی با زندگی و شناسایی روش‌هایی که بتوانید رشد کنید (به صورت شخصی و شغلی) را نشان می‌دهد.
برنامه‌ریزی شغلی خلاهایی را که باید پر کنید مشخص می‌کند
صحبت از اقداماتی است که باید انجام دهید. برنامه‌ریزی شغلی به شما کمک می‌کند تا جایی را که نیاز دارید بیشتر روی آن متمرکز شوید را مشخص کنید. این ممکن است به معنای گذراندن دوره‌های اضافی، اخذ گواهینامه مهارت جدید یا حتی ثبت نام در دوره‌های تحصیلات تکمیلی باشد.
برنامه‌ریزی شغلی انگیزه و راهنمایی مورد نیاز را فراهم می‌کند
مسیر شغلی یک خط مستقیم نیست و نخواهد بود بنابراین داشتن یک برنامه شغلی به شما کمک می‌کند تا در تمام پیچ و تاب‌ها، انگیزه خود را حفظ کنید و از همه مهمتر، با کمک به شما در تشخیص اینکه آیا انتخاب شما واقعا مطابق با برنامه است یا خیر، شما را در مواقعی که می‌خواهید تغییرات شغلی یا حرفه‌ای را در نظر بگیرید راهنمایی می‌کند.
ضرورت وجود برنامه‌ریزی شخصی برای توسعه فردی
توسعه فردی، روشی است که در نهایت به پیشرفت شخصی منجر می‌شود ولی به خودی خود اتفاق نمی‌افتد. برخی از پیشرفت‌های شخصی می‌تواند مساله قرار گرفتن در مکان مناسب در زمان مناسب باشد یا صرفا به استفاده از فرصت‌ها برگردد. اما پیشرفت شخصی یا توسعه فردی سازگار و موثر به مهارت و برنامه‌ریزی نیاز دارد.
به عبارت دیگر، شما باید بدانید که برای دستیابی به یک جاه طلبی خاص باید چه مواردی را بهبود بخشید و سپس بر روی آن کار کنید تا در نهایت پیشرفت کنید.
از طرف دیگر، اگر واقعا نمی‌دانید چه مواردی را باید برای رسیدن به هدفتان بهبود دهید، بنابراین نمی‌توانید نسبت به رسیدن به هدفتان امیدوار باشید. به عبارتی اگر از توسعه مهارت‌هایی که برای زندگی نیاز دارید غافل شوید و برای آنها برنامه‌ریزی نکنید، نمی‌توانید به تمام خواسته‌های خود برسید.
دلیل برنامه‌ریزی شخصی بسیار ساده است: فقط شما می‌دانید که می‌خواهید به چه چیزی دست پیدا کنید و کلید دستیابی به آن از طریق اقداماتی است که در دست شماست. برنامه‌ریزی برای آنچه باید برای رسیدن به اهداف خود انجام دهید، گامی حیاتی در این روند است.
در اصل، یک برنامه توسعه شخصی یک فرایند مادام‌العمر است که به طور مداوم بررسی می‌شود و هدف آن تسهیل زندگی و کار از طریق بهبود مهارت‌ها و دانش مورد نیاز است. در تهیه یک برنامه توسعه شخصی موثر باید ارزیابی و انعکاس صادقانه‌ای از نقاط قوت و ضعف خود داشته باشید.
بر چه اساسی باید برای توسعه فردی برنامه‌ریزی کنیم؟
در تشریح یک برنامه توسعه شخصی، شما باید بر روی چهار زمینه مهم زیر تمرکز کنید:
چهار زمینه اصلی یک برنامه توسعه فردی
مشخص کنید به دنبال چه اهدافی هستید؟
بدون داشتن تصوری از اینکه به چه اهدافی می‌خواهید برسید ایجاد یک برنامه‌ریزی استراتژیک کار دشواری خواهد بود.
در این مرحله شما باید خودآزمایی صادقانه داشته باشید و مشخص کنید چشم‌انداز شما برای آینده چیست؟ چه اهدافی در مسیر شغلی و توسعه شغلی شما مهم است؟ سپس این اهداف را اولویت‌بندی کنید و یادتان باشد که بین اهداف کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدت تفاوت قائل شوید.
وضعیت فعلی خود را مشخص کنید
هنگامی که ایده روشنی راجع به مکانی که می‌خواهید باشید، پیدا کردید قدم بعدی این است که تعیین کنید اکنون در کجا قرار دارید. سوالاتی از قبیل اینکه چه توانمندی‌هایی دارید که با نقاط قوت شما سازگار هستند و چه منابعی در دسترس دارید که این مهارت‌ها را بسازد و تهدیداتی که ممکن است مانع رسیدن به اهداف باشد چیست را مشخص کنید.
یک برنامه عملیاتی مشخص تدوین کنید
برای رسیدن به اهداف خود باید چه اقداماتی انجام دهید؟ چه منابعی در دسترس شما است و برای رفع نقاط ضعف به چه چیزهایی نیاز دارید؟ برنامه عملی شما باید با در نظر گرفتن مدت زمانی که برای رسیدن به هر هدف لازم است تدوین شود.
پیشرفت خود را مرور کنید
حتی بعضی اوقات، بهترین برنامه‌ریزی‌ها هم همیشه طبق برنامه پیش نمی‌روند. بنابراین بازبینی دائم برنامه‌ریزی و تجدید نظر در بخشی از برنامه‌ریزی همیشه لازم است.
برنامه‌ریزی نه تنها برای زندگی شخصی بسیار مهم است بلکه برای محیط کار و حرفه‌ای که در آن هستیم هم اهمیت دارد. ضرورت برنامه‌ریزی در تمام سطوح از سطح شخصی تا سطح حرفه‌ای و حتی در سطح جامعه نقش مهمی دارد. هر کسب‌وکار برای مدیریت منابع، ارائه خدمات و زیرساخت‌های مناسب، به برنامه‌ریزی شغلی نیاز دارد. نکته مهم اما این است که برنامه‌ریزی برای کسب‌وکارها یا دشوارتر از برنامه‌ریزی شخصی است چون باید تصمیمات پیچیده‌تری گرفته شود و هر یک از این تصمیمات افراد بیشتری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ورود و ثبت نام
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.