حسابداری سیستمی است که از اجزای بسیار و با هدف مشخص تشکیل شده است و می‌توان آن را زبان تجارت خواند؛ زبانی که دانستنش موقعیت مالی سازمان‌‌‌ها را شفاف‌تر‌ می‌کند. با یادگیری این زبان می‌توان عملیات مالی هر نوع سازمانی را فهمید و با آن ارتباط برقرار کرد. در سیستم حسابداری، فرایند‌‌هایی مانند جمع‌آوری، طبقه‌بندی، ثبت، خلاصه‌سازی اطلاعات اقتصادی، گزارشگری مالی و صورت‌های حسابداری انجام می‌شود. این فرایند‌‌ها به استفاده‌کنندگان درون‌سازمانی مانند مدیران سازمان یا استفاده‌کنندگان برون‌سازمانی مانند دولت، سرمایه‌گذاران بانک‌ها، مجمع عمومی سازمان موردنظر یا مقامات مالیاتی کمک می‌کند تا از این اطلاعات برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه استفاده کنند.حسابداری علم اطلاعات است. این علم روی موارد خاصی کار‌ می‌کند که آن را «دادۀ مالی»‌ می‌نامند. ویژگی داده‌های مالی آن است که با پول داخلی هر کشور تعریف‌ می‌شود. در ادامه درباره مدیریت مالی استارتاپ نیز صحبت خواهیم کرد.

مفهوم مدیریت مالی چیست؟

در ایران، با توجه به شرایط اقتصادی ‌موجود، مدیریت مالی از کسب درآمد هم مهم‌تر است. در ابتدای قرن ۱۹ میلادی، مدیریت مالی رشته‌ای علمی شناخته شد.

مدیریت مالی دراصل مدیریت منابع و مصارف است. ‌تصمیم‌گیری مالی برای واحدهای تجاری از وظایف مدیر مالی است و این وظایف شامل حفظ نقدینگی، استفراض از بانک، انتشار اوراق قرضه و سهام می‌شود. به‌بیان دیگر، مدیریت مالی زمانی صورت می‌گیرد که از اصول و مفاهیم اقتصادی برای ‌تصمیم‌گیری و حل‌مسئله استفاده شود و دراصل دانشی تحلیلی و مبتنی بر اصول اقتصادی است.

اگر بخواهیم از مدیریت مالی تعریفی علمی ارائه کنیم، می‌توانیم بگوییم که مدیریت مالی به‌معنای برنامه‌ریزی و هدایت و کنترل فعالیت‌های مالی است. این فعالیت‌‌‌ها عبارت است از تأمین بودجه و استفاده از وجوه شرکت و اجرای اصول مدیریت عمومی در منابع مالی شرکت.

به چه کسی مدیر مالی می‌گویند؟

مدیر مالی در هر سازمان فردی است که از سویی با بازارهای مالی و از سوی دیگر با مدیران داخلی در ارتباط است. وظایف اصلی مدیر مالی شامل تصمیمات مبتنی بر سرمایه‌گذاری و تأمین مالی و سیاست تقسیم سود می‌شود. استفادۀ ‌مؤثر و کاربردی از این موارد اگر در راستای اهداف سازمان باشد، منجر به حداکثرکردن ارزش شرکت و حداکثرکردن ثروت سهام‌داران می‌شود. این از اهداف عالی مدیریت مالی است.

مدیر مالی در هر شرکت وظیفه دارد وجوه نقد اضافی را تأمین کند. این کار با دریافت وام از بانک‌‌‌ها و مؤسسه‌های مالی و سپرده‌های عمومی و صدور سهام ممکن است.

پول نقد ازجمله ابزارهای لازم برای انجام اموری مانند پرداخت دست‌مزد و حقوق، پرداخت قبض برق و آب، پرداخت به طلب‌کاران، بدهی‌های فعلی، خرید مواد اولیه و سایر موارد مشابه است؛ به همین دلیل، باید همیشه حداقلی از جریان نقدینگی در کسب‌وکار وجود داشته باشد.

هدف مدیریت مالی در کسب‌و‌کارهای نوپا چیست؟

تأمین مالی زمینه‌ای است که با مطالعۀ سرمایه‌گذاری‌‌‌ها در ارتباط است. هدف مدیریت مالی افزایش حداکثری ارزش شرکت و درنتیجه افزایش ثروت سهام‌داران است.

مدیران مالی درمورد افزایش بودجه و استفادۀ صحیح از آن، تصمیم‌گیری‌های مالی، بهبود سوددهی، افزایش ارزش شرکت و هم‌چنین افزایش پس‌اندازها، کمک بسیاری به سازمان می‌کنند. آن‌‌‌ها همۀ پیامدهای احتمالی تصمیم‌گیری‌‌‌ها درمورد سود و نقدینگی و وضعیت مالی شرکت‌‌ را در نظر می‌گیرند و بهترین نقشۀ استراتژیک را‌ برای مسیر مالی کسب‌و‌کار ترسیم می‌کنند. آن‌‌‌ها برای این هدف باید از عرضۀ مناسب بودجه برای هر واحد اقتصادی در سازمان و بازگشت سود کافی به سهام‌داران مطمئن شوند.

یکی دیگر از اهداف مدیریت مالی ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری است. به‌ این منظور، بودجۀ شرکت باید در معاملاتی که کم‌ترین ریسک را دارند هزینه شود. هم‌چنین خط مشی سرمایه‌گذاری شرکت‌‌‌ها و مدیریت دارایی آن‌‌‌ها مشخص گردد.

هدف از هر تجارتی کسب سود بیش‌تر است. سود نیز از جنس پول است. درنتیجه پیچیده‌ترین مسائل شرکت‌‌‌ها معمولاً در حوزۀ مالی و سرمایه‌گذاری است. مدیر مالی باید بتواند در مراحل مختلف مشکلات موجود را شناسایی کند و موانع را با استفاده از کمک سایر مدیران برطرف سازد.

اهمیت مدیریت مالی و ‌‌تأثیر آن در پیشرفت استارتاپ

حسابدار متخصص پس از مدتی می‌تواند در هر سازمان یا شرکتی مدیر مالی بشود. او می‌تواند به مدیران شرکت ایده بدهد تا منابع موجود را در چه راه‌‌هایی سرمایه‌گذاری کنند و استفادۀ بهینه داشته باشند. هم‌چنین اگر شرکت به منابع مالی جدید نیاز داشت، مدیر مالی بر اساس دانشی که دارد، راه‌های مناسب تأمین مالی را به آن‌ها نشان می‌دهد. یکی از ‌تصمیم‌های اساسی مدیران مالی، چگونگی تأمین مالی شرکت با کم‌ترین هزینه است.

سازمان‌‌‌ها با محیطی که در آن قرار گرفته‌اند هم‌بستگی و تعامل‌ دارند؛ به همین سبب، هر تغییری که در محیط صورت‌ می‌گیرد، سازمان را هم تحت‌ تأثیر قرار می‌دهد. بدین سبب مدیریت استراتژیک محیط را از نزدیک تعقیب‌ می‌کند. مدیریت مالی استراتژیک اهداف، تصمیم و فعالیت‌‌هایی را که مشخص‌ می‌کند در داخل سازمان تا پایین‌ترین سطوح برای هر کس نقطه شروع حرکت را تعیین‌ می‌کند.

یکی از ‌توانایی‌های مهم که برای موفقیت هر مدیر مالی نیاز است، توانایی ایجاد ارتباط ‌مؤثر با سایر مدیران شرکت و سازمان‌های قانونی مانند بیمه و مالیات و شرکت‌های حساب‌رسی است. مدیران مالی به‌طور منظم به این ارتباط نیاز دارند.

مدیریت مالی استراتژیک مجموعۀ تصمیمات و اقدامات مدیریتی است که عملکرد بلندمدت هر شرکت را تعیین‌ می‌کند و با نظارت بر فرصت‌‌‌ها و تهدیدهای خارجی، قوت‌ها و ضعف‌ها آن شرکت را ارزیابی می‌کند.

استراتژی مدیر مالی باید چگونه باشد؟

باید برنامه‌ای منظم برای آموزش حسابداران در نظر گرفت که در آن مشارکت مستمر داشته باشند. ضمن این‌که باید از نظرات آن‌‌‌ها در آماده‌سازی اطلاعات مالی دقیق و معتبر استفاده کرد. تحلیل این اطلاعات برای برنامه‌ریزی‌های اقتصادی کشور، به‌ویژه کشورِ درحال‌توسعه‌ای مانند ایران، از نکات بااهمیتی است که مدیران باید به آن توجه کنند؛ زیرا وجود اطلاعات دقیق، مطمئن، علمی، به‌موقع و مرتبط، نه‌تنها لازم بلکه حیاتی است. گزارش اطلاعات مالی از فعالیت‌های اقتصادی و سیستم حسابداری از اتلاف منابع اقتصادی و اشتباه در مسیر برنامه‌های پیشرفت اقتصادی جلوگیری می‌کند.

مسئولان مالی بیش از سایر افراد به اطلاعات حسابداری احتیاج دارند. در این راه، بازار و ابزار و نهاد‌‌ها نقش ‌مؤثری در مدیریت مالی استارتاپ یا شرکت‌‌‌ها خواهند داشت.

افزایش دانش مدیریت مالی راهی مطمئن برای مدیران شرکت‌ها است؛ زیرا در مسیر کنترل و رهبری سازمان‌‌‌ها و اجرای استراتژی‌های رشد، به آن‌ها کمک می‌کند. اگر مدیر مالی استراتژی‌های به‌جا و مناسب داشته باشد، نه‌تنها به روش مدیریت در شرکت کمک می‌کند، بلکه هنگام رکود اقتصادی و مرحلۀ اضطرار مالی نیز نقش مؤثری در تصمیم‌‌گیری‌‌ها خواهد داشت.

بهتر است بدانیم که تحلیل گزارش‌های مالی، وظیفۀ مدیران مالی است. این تحلیل‌ها چشم‌انداز سازمان را مشخص می‌کند. اگر می‌خواهیم با مدیریت مالیِ درست، مجموعه را در مسیر توسعه قرار دهیم، باید این تحلیل‌‌‌ها را به‌همراه گزارش‌‌‌های مالی به مدیران ارشد ارائه کنیم.

فساد مالی برای هر برندی چه کوچک باشد، چه بزرگ، آفت محسوب می‌شود. اگر کسی نتواند از فساد جلوگیری کند، آن برند و مجموعه به‌زودی دچار ازهم‌پاشیدگی می‌شود. مدیر مالی در هر مجموعه و سازمانی وظیفه دارد از فساد مالی جلوگیری کند.

برای این کار، اولین وظیفه‌ای که مدیر مالی بر عهده دارد این است که تا حد امکان میزان شفافیت را در نقل‌وانتقالات مالی و دادوستدهای تجاری مجموعه بالا ببرد و بر تمامی بخش‌های حساس مالی که امکان بروز فساد را دارند (مانند مدیریت خرید) نظارت داشته باشد تا از هر گونه فساد مالی جلوگیری شود.

مدیر مالی به‌هیچ‌وجه نباید تک‌بعدی باشد. او باید به‌روز باشد و همۀ خبرها و تصمیم‌های دولتی و اتفاقات منطقه‌ای را دنبال کند. او باید شخصیتی قوی‌ داشته باشد.

علاوه بر آن‌چه تا کنون ارائه شد، مواردی نیز وجود دارند که درزمینۀ مدیریت مالی به شما کمک می‌کنند:

بودجه‌بندی کنید: مهم نیست چه‌قدر درآمد داشته باشیم، مهم این است که بتوانیم برای درآمدمان درست بودجه‌بندی کنیم.

به فکر تسویۀ بدهی‌هایتان باشید: سعی کنید بدهی جدیدی به لیست قرض‌هایتان اضافه نکنید و قبلی‌‌‌ها را هم از بین ببرید.

پولتان را بدون کارکردن متمرکز زیاد کنید: مهم این است که علاوه بر درآمد اصلی‌تان، از کارهای جانبی که خودتان نقش مؤسس و مدیر آن را دارید هم درآمدزایی کنید. این کار باعث چرخش نقدینگی در برنامۀ مدیریت مالی‌ استارتاپ تان‌ می‌شود.

فهرستی از اولویت‌های مالی تهیه کنید: این تکنیک‌ می‌تواند ما را به خواسته‌هایمان نزدیک‌‌‌تر کند. اولویت‌های مالی به دو دستۀ کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم‌ می‌شوند.

خرج‌هایتان را یادداشت کنید: این کار کمک‌ می‌کند که قدرت نقدینگی بالاتری داشته باشید و بتوانید سرمایه‌گذاری یا پس‌انداز کنید.

نکات مهم در حسابداری استارتاپ

برای شروع کسب‌وکار همیشه دغدغۀ اصلی وجود منابع مالی معتبر و دردسترس است. هیچ ایده و پیش‌نهادی بدون وجود منبع مالی قابل‌اجرا نیست و این مسئله با حساب‌دار حل‌شدنی است.

نکته‌هایی برای حسابداری صحیح و اصولی در کسب‌وکار نوپا

استفاده از افراد متخصص در زمینه‌های مالی: وجود حساب‌دار باتجربه به استارتاپ کمک می‌کند که از هزینه‌های اضافی جلوگیری شود، در زمان و منابع صرفه‌جویی گرد و امور مالی به‌دقت بررسی شود.

مدیریت سرمایه‌‌‌ها: با استفاده از نرم‌افزار‌های موجود و استفادۀ مناسب از آن‌ها می‌توان سرمایه‌ها را مدیریت کرد.

اهداف کوتاه‌مدت و پیش‌بینی‌های مالی: اگر اهداف کوتاه‌مدت و پیش‌بینی‌های مالی لازم برای آن‌‌‌ها مشخص شود، زمینۀ اجرای اهداف بلند‌مدتِ مربوط به آیندۀ مالیِ شرکت هم فراهم می‌شود.

نوآوری مستمر: هر استارتاپی برای بقا و سودآوری، به نوآوری مستمر و خلاقانه احتیاج دارد. هم‌چنین به‌روزبودن و مطابقت‌داشتن با نیازهای کنونی جامعه از نکته‌های مهم برای رسیدن به افزایش سود و سرمایه است.

ایجاد شخصیت حسابداری مجزا: با جداکردن امور مالی شخصی و شرکتی‌تان، شخصیت حسابداری مجزا ایجاد کنید. در غیر این صورت زمان زیادی را برای شفاف‌سازی مسائل مالی شخصی از دست می‌دهید و ممکن است به‌علت نداشتن مدارک کافی نتوانید آن تفکیک را به‌درستی اِعمال کنید.

استفاده از بستر‌های آنلاین بانکی: با استفاده از این بسترها می‌توانید به امور مالی‌تان رسیدگی‌ کنید و به حساب‌هایتان دسترسی داشته باشید.

سازمان‌دهی مستندات مالی: با این کار نیمی از راه مدیریت مالی استارتاپ را به‌راحتی طی کنید.

پرداخت‌های به‌موقع و منظم: این کار باعث رضایت کارکنان می‌شود و اعتبارتان را افزایش می‌دهد.

مدیریت وضعیت نقدینگی: اگر وضعیت نقدینگی‌تان را مدیریت کنید، با ارقام سوددهی شرکت‌تان غیرواقعی نمی‌شود.

تحلیل کلی از وضعیت مالی شرکت: همیشه قبل از ‌تصمیم‌گیری‌هایتان، از وضعیت مالی شرکت تحلیل کلی داشته باشید و در تحلیلتان مواردی مانند میزان سرمایه و بدهی تسویه‌نشده و منابع تبدیل‌شدنی‌ به ‌وجه ‌نقد را در نظر داشته باشید.

کتاب‌های مرتبط با حسابداری و مدیریت مالی استارتاپ که باید بخوانید

• مدیریت رفتار سازمانی (مفاهیم، نظریه‌‌‌ها و کاربرد‌‌ها)، نوشتۀ علی رضائیان.
• مقدمه‌ای بر تئوری‌های سازمان و مدیریت، نوشتۀ داود مدنی.
• کاربردی‌ترین مطالب و نکات حسابداری و مالیاتی ویژۀ بازار کار، نوشتۀ سجاد امدادی
• حسابداری ویژۀ بازار کار، نوشتۀ سینا چال‌اشتری