حسابداری یکی از رشته‌هایی است که هیچ‌‌وقت کاربردش را از دست نمی‌دهد. هر زمان کارآفرینی بخواهد برای ایده‌اش طرح کسب‌وکاری تنظیم کند یا مدیری بخواهد به وضع مالیاتی سازمان خود سروسامان دهد، به حسابداری نیاز دارد. حسابداری انواع مختلفی دارد که هر کدام کاربرد خاصی دارند. در این مقاله انواع حسابداری را بررسی می‌کنیم.

حسابداری مالی چیست؟

هدف اولیه و اساسی این نوع حسابداری، دنبال‌کردن تراکنش‌های مالی و ثبت آن‌ها و درنهایت، تهیۀ گزارش رسمی مالی از آن‌ها است. حسابدارها این کار را بر اساس استاندارد GAAP انجام می‌دهند. این استاندارد را سازمان FASP تصویب کرده است و هدفش یک‌دست‌کردن روال گزارش‌نویسی در تمام کسب‌وکارها است که موجب می‌شود نتیجه‌ها قابل‌ مقایسه و ارزیابی باشند.

زمانی که از حسابداری مالی یا Financial Accounting برای بررسی عملکرد استفاده کنیم، یعنی فقط روی عملکرد گذشته تمرکز داریم. حسابداری مالی عملکرد گذشته را در بازه‌ای مشخص و به‌صورت دقیق و جزئی بررسی می‌کند؛ اما نمی‌تواند چشم‌اندازی از آینده ارائه دهد. از حسابداری مالی اغلب برای گزارش‌ دادن به سرمایه‌گذارها و سهام‌دارهای شرکت یا استارتاپ استفاده می‌شود.

حسابداری مالی دو نوع است؛ حسابداری پول نقد و حسابداری تعهد. تفاوت این دو نوع حسابداری مالی در چشم‌انداز آن‌ها است. حسابداری پول نقد روی جمع‌زدن هزینه و درآمد در کوتاه‌مدت تمرکز دارد؛ اما حسابداری تعهد میزان دخل‌وخرج را در میان‌مدت یا بلندمدت بررسی می‌کند. بیش‌تر کسب‌وکارهای کوچک ترجیح می‌دهند از حسابداری پول نقد استفاده کنند؛ درحالی‌که حسابداری تعهد برای کسب‌وکارهای بزرگ کاربرد بیش‌تری دارد.

حسابداری مدیریتی چیست؟

این حسابداری مبنایی برای گرفتن تصمیم‌های استراتژیک است و در سطح‌های بالای مدیریتیِ سازمان‌ها قرار می‌گیرد. درواقع به همان نسبت که حسابداری مالی برای گزارش‌دادن به سهام‌دارها کاربردی است، حسابداری مدیریتی یا Management Accounting هم برای گزارش‌های داخلی سازمان کاربرد دارد؛ چون این نوع از حسابداری علاوه بر این‌که گذشته را بررسی می‌کند، چشم‌اندازی هم برای آینده ارائه می‌دهد. این چشم‌انداز سبب می‌شود سازمان راهکارهایی برای تأمین بهتر و ارزان‌تر مواد اولیه و بهینه‌سازی عملکردش داشته باشد.

3 روش در حسابداری مدیریتی

1. مدیریت استراتژیک
2. مدیریت عمل‌کرد
3. مدیریت ریسک

هر کدام از این روش‌ها در شرایط خاص خود کاربرد دارند. انتخاب از بین آن‌ها بر اساس نیازهای سازمان است و به انتخاب مدیر یا مدیرها بستگی دارد.

حسابداری دولتی چیست؟

برخلاف بیش‌تر انواع حسابداری‌ها که روش‌هایشان بر اساس استاندارد جهانی حسابداری GAAP است، حسابداری دولتی استانداردی مخصوص خود دارد که به GASB معروف است؛ چون در حسابداری دولتی، انواع مختلفی از سرمایه وجود دارد؛ اما درآمد (به آن معنایی که در کسب‌وکار رایج است) وجود ندارد.

انواع حسابداری دولتی

• سرمایۀ عمومی
• سرمایۀ دائمی
• سرمایۀ حاصل از درآمدهای خاص
• سرمایۀ حاصل از پروژه‌های سرمایه‌گذاری
• سرمایۀ حاصل از صندوق‌های وام

حسابداری عمومی چیست؟

حسابداری عمومی یکی از انواع حسابداری است و شرکت‌های ارائۀ خدمات حسابداری این کار را انجام می‌دهند. کارهایی مانندِ حسابرسی اداری و مشاورۀ مالیات و تنظیم طرح مالی کسب‌وکارها زیرمجموعه‌هایی از حسابداری عمومی‌اند. کسب‌وکارها می‌توانند قبل از گرفتن تصمیم‌های استراتژیک مانندِ ادغام با کسب‌وکاری دیگر یا ورود به بازار جدید، از شرکت‌های حسابداری عمومی مشاوره بگیرند.

حسابداری بهای تمام‌شده به چه معناست؟

در این نوع از حسابداری، هزینه‌های تولید هر محصول یا خدمت برای تعیین قیمت تمام‌شدۀ آن محاسبه می‌شوند. بعضی از کسب‌وکارها این کار را به شرکت‌های حسابداری می‌سپارند و بعضی از کسب‌وکارها از واحد حسابداری سازمانشان کمک می‌گیرند. این نوع حسابداری با عنوان‌های دیگری مثل حسابداری تولیدی و حسابداری صنعتی هم شناخته می‌شود.

حسابداری حقوقی چیست؟

این نوع از حسابداری روی انجام تحقیقات مالی تمرکز دارد و هدف از آن، حل‌کردن اختلافات قانونی میان کسب‌وکارها و بانک‌ها یا افراد و شرکت‌های بیمه است. حسابداری حقوقی ترکیبی است از حساب‌رسی و تحقیقات کیفری. نتایج کار شرکت‌های حسابداری حقوقی معمولاً به‌صورت شهادت در دادگاه‌ها استفاده می‌شود.

حسابداری مالیاتی چیست؟

این حسابداری با دیگر انواع حسابداری تفاوتی اساسی دارد؛ چون استانداردهای حسابداری مالیاتی بر اساس IRC تدوین شده‌اند؛ درحالی‌که انواع دیگر حسابداری بر اساس استاندارد FASB عمل می‌کنند. شرکت‌های حسابداری مالیاتی به کسب‌وکارها و اشخاص حقوقی برای مسائل مالیاتی خدمت ارائه می‌دهند؛ خدماتی مانندِ زمان پرداخت و محاسبۀ مالیات برای مشتریان. این شرکت‌ها هم‌چنین برای حداقل‌کردن میزان مالیات، به اشخاص حقیقی و حقوقی مشاوره می‌دهند.

حسابرسی به چه معناست؟

حسابداری وظیفه دارد اطلاعات تراکنش‌های مالی سازمان را بررسی کند و در صورت نیاز گزارشی از آن‌ها ارائه نماید؛ اما حسابرسی گزارش‌های حسابداری را بررسی می‌کند تا اشکال‌های احتمالی را پیدا کند. معمولاً شرکتی خارج از سازمان، کار حسابرسی را بر عهده می‌گیرد و این کار را به‌صورت دوره‌ای روی گزارش‌های مالی سازمان انجام می‌دهد. حساب‌رسی موجب می‌شود استراتژی‌های مالی شرکت و روش کاری واحد حسابداری اصلاح و بهینه ‌شوند.

کتاب‌های مرتبط با شناخت انواع حسابداری

پس از آشنایی با انواع حسابداری، در این بخش قصد داریم چند کتاب مرتبط با موضوع حسابداری و انواع آن را بررسی کنیم.

• ‌‌ ارزش منصفانه‌: ‌این کتاب را اسماعیل علی‌نیا و آرمین وجودی‌نوبخت تدوین کرده‌اند. آن‌ها در این کتاب سعی دارند برای حسابدارها شاخص‌های مناسب و دقیق در اندازه‌گیری ارائه دهند.
• آموزش حسابداری و تکنیک‌های کاربردی