وقتی صحبت از سرمایه‌گذاری می‌شود، مطمئناً بیش‌ترِ افراد فکر می‌کنند سرمایه‌گذاری صرفاً در سپرده‌های ثابت یا در خرید ملک خلاصه می‌شود یا حتی برخی افراد خرید طلا را نوعی سرمایه‌گذاری می‌دانند؛ اما سرمایه‌گذاری خیلی فراتر از این‌هاست. سرمایه‌گذاری درواقع همان خرید دارایی است که انتظار می‌رود در آینده بازده یا درآمد دیگری از آن به دست بیاید.
روند سرمایه‌گذاری شامل مطالعۀ دقیق و نیز تجزیه‌وتحلیل طبقه‌های مختلف دارایی‌ها و نسبت بازده ریسک به آن است. نوعی از سرمایه‌گذاری که این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته است، سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های نوپا یا همان استارتاپ است. سرمایه‌گذاری در استارتاپ ها مراحل مختلفی دارد که در این مقاله به آن می‌‌پردازیم.

مراحل سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها

شرکت‌های نوپا از همان ابتدا و حتی قبل از اجرای ایده، به تأمین مالی نیاز دارند؛ بنابراین یکی از مراحل سرمایه‌گذاری در استارتاپ ها، قبل از اجرای ایده یا قبل از سرمایه‌گذاری اولیه است.

مرحلۀ قبل از سرمایه‌گذاری اولیه

اولین مرحلۀ تأمین بودجه برای شرکت جدید خیلی زود انجام می‌شود و در دوره‌های مختلفِ تأمین بودجۀ استارتاپ‌ها قرار نمی‌‌گیرد. این مرحله که با عنوان «تأمین بودجۀ قبل از سرمایه‌گذاری» شناخته می‌شود، به دوره‌ای اشاره دارد که بنیادگذارانِ شرکت برای اولین بار فعالیت خود را آغاز می‌کنند.

متداول‌ترین سرمایه‌گذارانِ «قبل از سرمایه‌گذاری» خودِ مؤسسان و نیز دوستان نزدیک و حامیان و خانوادۀ آن‌ها هستند. بسته به ماهیت شرکت و هزینه‌های اولیۀ تعیین‌شده برای توسعۀ ایدۀ تجاری، این مرحله می‌تواند خیلی سریع یا طولانی شود. هم‌چنین این احتمال وجود دارد که سرمایه‌گذاران در این مرحلۀ سرمایه‌گذاری در ازای دریافت سهام، در شرکت سرمایه‌گذاری کنند.

بذرمایه (سرمایه‌گذاری اولیه یا Seed Funding)

تأمین بودجۀ سرمایه‌گذاری اولیه مرحلۀ رسمی تأمین اعتبار است. این مرحله معمولاً نشان‌دهندۀ اولین پول رسمی است که یک کار تجاری یا شرکت جمع می‌کند. بعضی از شرکت‌ها هرگز فراتر از بودجه، بذرمایه را به دور سری A یا فراتر از آن نمی‌رسانند.

اگر بذرمایه را به‌عنوان بخشی از تشبیه برای کاشت یک درخت در نظر بگیرید، این حمایت مالیِ اولیه همان بذری است که برای درخت کاشته می‌شود تا درنهایت با رشد، به درخت تبدیل شود. در استارتاپ‌ها هم با توجه به درآمد کافی اولیه و استراتژی تجاری موفق و هم‌چنین پشتکار و فداکاری سرمایه‌گذاران، احتمال آن می‌رود که این شرکت درنهایت به یک درخت تبدیل شود.

بودجۀ بذرمایه به یک شرکت کمک می‌کند تا اولین گام‌های خود را از جمله مواردی مانند تحقیق بازار و توسعه محصول خود را تأمین مالی کند. از طرفی بودجه بذرمایه برای استخدام یک تیم موسس برای انجام این کارها هم استفاده می‌شود.

سرمایه‌گذاران بالقوه در وضعیت تأمین بذر شامل بنیادگذاران استارتاپ‌ها، دوستان و خانوادۀ آن‌ها، ارگان‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و… است.

برای برخی از شرکت‌های نوپا، دورۀ تأمین بودجه همان چیزی است که بنیادگذاران برای موفقیت شرکت خود در این زمینه ضروری می‌دانند. ممکن است بسیاری از استارتاپ‌ها حتی یک بار هم از بودجۀ سری A استفاده نکنند.

سرمایه‌گذاری سطح A

اگر کسب‌وکار سابقۀ کار اولیه را داشته باشد، ممکن است برای بهینه‌سازیِ بیش‌ترِ پایگاهِ کاربران خود و پیشنهادهای محصول خود، بودجۀ سری A را انتخاب کند.

هم‌چنین ممکن است در این مرحله، فرصت‌هایی برای مقیاس‌گذاری محصول در بازارهای مختلف فراهم شود؛ از این‌ رو داشتن برنامه‌ای برای توسعۀ آن مدل کسب‌وکاری که سود بلندمدت ایجاد می‌کند، بسیار مهم است.

اغلبِ اوقات، شرکت‌های نوپا یا همان استارتاپ‌ها، ایده‌های خوبی دارند که تعداد زیادی از کاربران مشتاق را ایجاد می‌کنند؛ اما این شرکت‌ها نمی‌دانند که چگونه باید از کسب‌وکار خود درآمد کسب کنند.

در بودجۀ سری A، سرمایه‌گذاران فقط به دنبال ایده‌های عالی نیستند، بلکه دنبال شرکت‌هایی می‌گردند که ایده‌های عالی دارند و می‌توانند با استراتژی قوی‌شان، آن ایده‌ها را به تجارتی موفق و پول‌ساز تبدیل کنند؛ به همین علت، معمولاً شرکت‌هایی که دورۀ بودجۀ سری A را طی می‌کنند، بهتر ارزش‌گذاری می‌شوند. سرمایه‌گذاران شرکت‌کننده در دورۀ سری  Aمعمولاً شرکت‌های سنتی با سرمایه‌های خطرپذیرِ بیش‌ترند.

در این مرحله، ممکن است حتی چندین شرکت سرمایه‌گذار در روند سرمایه‌گذاری روی یک استارتاپ سرمایه‌گذاری کنند. برای چند شرکت سرمایه‌گذاریِ خطرپذیر کاری عادی است که به‌طور هم‌زمان روی یک شرکت سرمایه‌گذاری کنند؛ اما درعین‌حال معمولاً سرمایه‌گذار منفرد است که به‌عنوان سرمایه‌گذار اصلی عمل می‌کند.

وقتی شرکتی سرمایه‌گذاریِ اولیۀ خود را تأمین می‌کند، ممکن است دریابد که جذب سرمایه‌گذار اضافی برایش آسان‌تر شده است. سرمایه‌گذاران فرشته نیز در این مرحله سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ اما معتقدند که در این مرحلۀ تأمین مالی تأثیر بسیار کم‌تری نسبت به مرحلۀ تأمین بودجۀ بذرمایه داشته باشند.

سرمایه‌گذاری سطح B

در دوره‌های سری B، همه چیز به بردن کسب‌وکارها به مرحلۀ بعدی و گذشتن از مرحلۀ توسعه مربوط است. سرمایه‌گذاران با گسترش دسترسی به بازار، به استارتاپ‌ها کمک می‌کنند تا آن‌ها را رشد بدهند.

شرکت‌هایی که دوره‌های تأمین بودجه و سری A را طی کرده‌اند، در این مرحله پایگاه‌های درخورتوجهی از کاربران را ایجاد کرده‌اند و به سرمایه‌گذاران نشان داده‌اند که در مقیاس وسیع‌تری برای موفقیت آماده‌اند. بودجۀ سری B برای رشد شرکت استفاده می‌شود تا بتواند این سطح از تقاضا را برآورده کند.

ساختن محصول برنده و رشد تیمی به استعدادیابی باکیفیت نیاز دارد. افزایش حجم توسعۀ تجارت، فروش، تبلیغات، فناوری، پشتیبانی و جذب کارمندان برای شرکت در این مرحله نیازمند هزینه است.

شرکت‌هایی که دورۀ مالی سری B را طی می‌کنند، کاملاً موفق شده‌اند و ارزیابی‌شان منعکس‌کنندۀ این موفقیت است. بیش‌ترِ شرکت‌های سری B ارزش زیادی دارند.

سری B از نظر فرایندها و بازیگرهای اصلی‌اش، شبیه سری A به نظر می‌رسد. سری B سرمایه‌گذاری در استارتاپ را غالباً شخصیت‌های مشابهِ دور قبل هدایت می‌کنند، ازجمله یک سرمایه‌گذار اصلی که به جذب سرمایه‌گذاران دیگر کمک می‌کند.

تفاوت دیگر سری B اضافه‌شدن موج جدیدی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر است که در سرمایه‌گذاری در مراحل بعدی تخصص دارند.

سرمایه‌گذاری سطح C

استارتاپ‌هایی که به مرحلۀ جذب سرمایه در سطح C می‌رسند، شرکت‌هایی هستند که به دنبال کمک مالی اضافی به‌منظور کمک به تولید محصولات جدید، گسترش بازارهای جدید یا حتی به‌دست‌آوردن شرکت‌های دیگرند.

در دوره‌های سری C، سرمایه‌گذاران برای دریافت بیش از دو برابر این مبلغ، سرمایۀ خود را به مشاغل موفق تزریق می‌کنند. بودجۀ سری C بر مقیاس‌گذاری شرکت، یعنی بررسی رشد هرچه سریع‌تر و هرچه موفق‌تر، متمرکز است.

یکی از راه‌های ممکن برای مقیاس‌گذاری شرکت می‌تواند خرید شرکت دیگر باشد. تصور کنید یک استارتاپ فرضی بر ایجاد محصولات گیاهی به‌جای محصولات گوشتی متمرکز باشد. اگر این شرکت به دور بودجۀ سری C برسد، احتمالاً پیش‌تر موفقیت بی‌سابقه‌ای را درزمینۀ فروش محصولات خود نشان داده است.

این تجارت احتمالاً از هم‌اکنون به اهداف خود رسیده است. با اطمینان به تحقیقات بازار و برنامه‌ریزی کسب‌وکار، سرمایه‌گذاران منطقی معتقدند که این تجارت در اروپا عملکرد خوبی خواهد داشت. شاید این استارتاپ گیاه‌خواری رقیبی داشته باشد که اکنون سهم زیادی از بازار را در اختیار دارد. این رقیب هم‌چنین مزیتی رقابتی دارد که استارتاپ می‌تواند از آن بهره‌مند شود.

به نظر می‌رسد این فرهنگ مناسب باشد؛ زیرا سرمایه‌گذاران و مؤسسان، هر دو معتقدند که این ادغام می‌تواند یک‌جور همکاری و هم‌افزایی باشد. در این حالت، بودجۀ سری C می‌تواند برای خرید یک شرکت دیگر استفاده شود.

معمولاً شرکت بودجۀ سهام خارجی خود را با سری C به پایان می‌رساند. بااین‌حال، برخی شرکت‌ها می‌توانند به سری D و حتی سری E نیز برسند.

در بیش‌ترِ موارد، شرکت‌هایی که از طریق دوره‌های سری C تا صدها میلیون تومان درآمد کسب می‌کنند، آمادۀ توسعه در مقیاس جهانی‌اند.

شرکت‌هایی که پی‌گیر بودجۀ سری C هستند، باید مشتری‌های قوی و جریان درآمد و تاریخچۀ رشد ثابت داشته باشند.

شرکت‌هایی که به دنبال بودجۀ سری D می‌روند، معمولاً این کار را انجام می‌دهند؛ چون در جست‌وجوی فشار نهاییِ قبل از عرضۀ اولیۀ سهام‌اند یا هنوز نتوانسته‌اند به اهدافی که برای تأمین بودجۀ سری C تعیین کرده‌اند برسند.

سرمایه‌گذری سطح D

سری D کمی پیچیده‌تر از مرحله‌های قبل است. همان‌طور که قبلا گفتیم بسیاری از شرکت‌ها بعد از سری C دیگر به جذب سرمایه احتیاجی ندارند. یعنی جذب سرمایه از این مرحله فراتر نمی‌رود. با این حال برخی از شرکت‌ها با توجه به دلایلی به جذب سرمایه ادامه می‌دهند.

اولا، بعضی از شرکت‌ها به دنبال گسترش فرصت‌ها هستند. آن‌ها قبل از اینکه سراغ عرضۀ اولیه سهام بروند، فرصت جدیدی را کشف می‌کنند و برای دستیابی آن به سرمایۀ جدیدی نیاز دارند. بسیاری از شرکت‌ها برای افزایش ارزششان سراغ جذب سرمایه در سری D و بالاتر می‌روند.

سرمایه‌گذری سطح E

همان‌طور که گفتیم شرکت‌های کمی به جذب سرمایه در سری D احتیاج پیدا می‌کنند. بنابراین تعداد شرکت‌هایی که به سرمایۀ سری E احتیاج دارند، از شرکت‌های سری D هم کمتر است.

جذب سرمایه در سری E معمولا به دلایل زیر انجام می‌شود.

• شرکت نتوانسته است انتظارها را برطرف کند.

شرکت می‌خواهد مدت زمان بیشتری خصوصی بماند و سوما، قبل از عرضۀ عمومی به کمک بیشتری احتیاج دارد.

کتاب سرمایه‌گذاری جسورانه و ارزش‌گذاری استارتاپ

کتاب سرمایه‌گذاری جسورانه و ارزش‌گذاری استارتاپ یکی از کتاب‌هایی است که به اهمیت و چگونگی دریافت سرمایه‌گذاری پرداخته و هدف نویسنده‌اش ارایۀ دانش لازم برای سرمایه‌گذاری جسورانه است. در این کتاب که مخاطبانش، هم سرمایه‌گذاران هم مدیران استارتاپ‌ها هستند، همۀ موارد لازم برای سرمایه‌گذاری جسورانه و ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها بیان شده است.

کتاب هنر تأمین سرمایه برای استارتاپ‌ها

کتاب هنر تأمین سرمایه برای استارتاپ‌ها نوشتۀ‌ آلخاندرو کریمادس و ترجمۀ مهندس فرزاد پریدار است. این کتاب مراحل تأمین سرمایه و همۀ راه‌کارهای کسب سرمایه از طریق سرمایه‌گذاران را به‌زبان ساده و به‌طور کامل برای استارتاپ‌ها بیان کرده است.