یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کارآفرین‌های امروزی جذب سرمایۀ لازم برای اجرای ایده‌شان است. روش معمول برای جذب سرمایه مراجعه به مراکز رشد، شتاب‌دهنده‌ها یا سرمایه‌گذاران است؛ اما در تأمین مالی جمعی، به‌جای سازمان یا سرمایه‌داری بزرگ، مردم عادی و مشتریان به سرمایه‌گذار تبدیل می‌شوند. در این روش، می‌توان از ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی کمک گرفت و سرمایۀ لازم را تأمین کرد.

تأمین مالی جمعی چگونه عمل می‌کند؟

تأمین مالی جمعی ‌فرایندی است که در آن سرمایۀ لازم برای راه‌اندازی کسب‌وکار یا توسعۀ آن با مشارکت دوستان، خانواده، مشتریان یا «سرمایه‌گذاران فردی جمع‌آوری می‌شود.

انواع تأمین مالی جمعی و نحوۀ استفاده از آن

‌به‌طور کلی، تأمین مالی جمعی سه نوع دارد که انتخاب از بین آن‌ها باید با توجه به شرایط و مرحلۀ چرخۀ عمرِ کسب‌وکار صورت گیرد. این سه نوع عبارت‌اند از:

تأمین مالی جمعی بر پایۀ کمک مالی (Donation-Based Crowdfunding)

هر زمان که هیچ بازگشت سرمایه‌ای برای شرکت‌کنندگان برنامۀ تأمین ‌مالی جمعی وجود نداشته باشد، آن برنامه از نوع تأمین مالی جمعی بر پایۀ کمک مالی است. یکی از نمونه‌های این نوع تأمین مالیِ جمعی جمع‌آوری کمک برای آسیب‌دیدگان حوادث طبیعی است.

تأمین مالی جمعی بر پایۀ پاداش (Rewards-Based Crowdfunding)

در این روش، افراد در ازای دریافت پاداش،[1] به کسب‌‌وکار کمک می‌کنند. این پاداش از جنس خدمت یا محصولِ همان کسب‌وکار است. در حال حاضر این روش در برندهای بزرگ تأمین مالی جمعی در دنیا مثل Kickstarter، Indiegogo و Fundable به‌عنوان گزینه‌ای محبوب برای کارآفرینان و سرمایه‌گذاران شناخته می‌شود.

تأمین مالی جمعی بر پایۀ برابری (Equity-Based Crowdfunding)

در دو روش قبلی، سرمایه‌گذاران پاداشی نابرابر با سرمایۀ خود دریافت می‌کردند؛ اما در روش تأمین مالی بر پایۀ برابری، سرمایه‌گذار به سهام‌دار یا به صاحب بخشی از کسب‌وکار تبدیل خواهد شد. در این روش، کسب‌وکار در قالب «سهم‌های برابر»[2] بین سرمایه‌گذاران تقسیم خواهد شد.

چگونه ‌سرمایه‌گذاری جمعی را آغاز کنیم؟

اگر به‌عنوان کارآفرین می‌خواهید سرمایۀ استارتاپتان را از روش ‌سرمایه‌گذاری جمعی تأمین کنید، باید مراحل زیر را بگذرانید:

• داستانتان را هم‌رسانی کنید: برای این‌که سرمایه‌گذاران ارزش ایدۀ شما را بهتر بفهمند و از آن حمایت کنند، نیاز است که آن را به‌خوبی ارائه کنید. از این راه سرمایه‌گذاران متوجه می‌شوند که چرا باید برای ایدۀ شما سرمایه‌گذاری کنند و انگیزۀ لازم را برای این کار پیدا می‌کنند.
• پاداش خوبی به سرمایه‌گذاران پیش‌نهاد دهید: هر قدر هم که ایدۀ شما جذاب باشد، سرمایه‌گذاران برای پیداکردن انگیزۀ کافی، به پاداش مناسب نیاز دارند؛ چون افراد کمی حاضر می‌شوند سرمایه‌شان را بدون چشم‌داشت در اختیار فرد دیگری بگذارند.
• هدفی مناسب انتخاب کنید: در سایتی مثل kickstarter هر کارآفرین هدفی را برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌اش تعیین می‌کند و اگر پول جمع‌آوری‌شده از مقدار پول موردنیاز برای این هدف بیش‌تر باشد، سرمایه در اختیار کارآفرین قرار می‌گیرد. شما به‌عنوان کارآفرین باید هدفی واقع‌گرایانه را برای ایده‌تان انتخاب کنید.
• تبلیغات را جدی بگیرید: برای معرفی‌کردن ایده‌‌هایتان به افراد و جذب‌کردن آن‌ها برای سرمایه‌گذاری، راه‌های مختلفی وجود دارد. می‌توانید از ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید یا از قدرت و نفوذ وبلاگ‌نویسان کمک بگیرید. علاوه بر این روش‌ها، می‌توانید با برگزاری رویدادی حضوری یا آنلاین، افراد را از وجود استارتاپتان مطلع کنید.

معرفی بر‌ترین وب‌سایت‌های تأمین مالی جمعی در ایران و جهان

در حال حاضر پلتفرم‌های زیادی در ایران و جهان، بستری را برای تأمین مالی ارائه می‌دهند؛ پلتفرم‌هایی که هر کدام قوانین و شرایط مخصوص به خود را دارند. در این بخش قصد داریم 10 پلتفرم برتر تأمین مالی جمعی را در ایران و جهان معرفی کنیم.

پلتفرم‌های برتر در ایران:

• کارن کراد
• ‌تأمین مالی جمعی
• مالاتیما
• نیک‌استارت
• مهربانه
• همبودگاه
• زیما
• راتا
• رانگو
• ایده‌هاب
• خیرینه

پلتفرم‌های برتر در جهان:

• Kickstarter
• Indiegogo
• Patreon
• Chuffed
• ArtistShare
• MighyCause
• InKind
• Crowdfunder
• Give
• Charitable

استراتژی ‌تأمین مالی جمعی برای استارتاپ‌ها

با رعایت موارد زیر می‌توانید مناسب‌‌ترین استراتژی ‌تأمین مالی جمعی را برای کسب‌وکارتان پیدا کنید:

1. هدفتان را مشخص کنید: یکی از کارهای مهمی که باید در زمان شروع کمپین تأمین مالی جمعی مشخص کنید، هدف سرمایه‌گذاری است؛ به این دلیل که اگر سرمایۀ جمع‌شده از «هدف سرمایه‌گذاری» ‌کم‌تر باشد، هیچ پولی در اختیار شما و کسب‌وکارتان قرار نمی‌گیرد.
2. مخاطبتان را پیدا کنید: شما باید کسانی را پیدا کنید که ایدۀ استارتاپتان برایشان جذاب است و حاضرند برای آن پول بپردازند. این‌ افراد «مخاطب هدف» نام دارند. شما باید پس از شناختن آن‌ها برنامه‌ریزی کنید که چگونه از راه شبکه‌های اجتماعی و بازاریابی محتوایی با آن‌ها ارتباط برقرار کنید.
3. پلتفرم‌های مناسبی را برای تأمین مالی انتخاب کنید‌: پلتفرم‌هایی که در بخش قبل معرفی کردیم، هر کدام شرایط و قوانین خاص خود را دارند. باید با توجه به شرایط و نیازهای استارتاپتان یکی از این پلتفرم‌ها را انتخاب کنید.
4. تولید محتوا را آغاز کنید‌: بازاریابی محتوایی این امکان را به شما می‌دهد که در بستر اینترنت، ایده‌هایتان را به مخاطبان و سرمایه‌گذاران احتمالی ارائه دهید. البته باید با توجه به مخاطب هدفتان، کانال‌های ارتباطی مناسبی را انتخاب نمایید و متناسب با آن کانال‌ها محتوا تولید کنید؛ مثلاً اینستاگرام محتواهای تصویری را می‌طلبد و برای وب‌سایت محتواهای متنی اهمیت ‌بیش‌تری دارند.
5. لَندینگ پِیج بسازید‌: لندینگ پیج یکی از بخش‌های مهم‌‌ بازاریابی دیجیتال است. داشتن لندینگ پیج به شما کمک می‌کند ایمیل افراد را برای عضوشدن در خبرنامه بگیرید و آن‌ها را به مخاطبان ایمیل‌مارکتینگ خود اضافه کنید.
6. از نویسندگان حرفه‌ای و اینفلوئنسرها کمک بگیرید: کسانی که در فضای مجازی مخاطبان و دنبال‌کنندگان ثابت دارند، می‌توانند به شما کمک کنند که بهتر دیده شوید؛ البته باید دقت کنید که موضوع کاری آن‌ها با موضوع کسب‌وکارتان هم‌جهت باشد.
7. ‌‌‌با مخاطبان به‌صورت منظم و مداوم ارتباط بگیرید‌: بازاریابی محتوایی ‌فرایندی است که اثرش را در بلندمدت می‌گذارد. شما باید قبل از رسمی‌شدن کمپین، مخاطبانتان را در شبکه‌های اجتماعی پیدا کنید و اعتمادشان را جلب کنید. این اعتماد با تولید محتوای کاربردی و پیوسته جلب می‌شود.

مزایای تأمین مالی جمعی

تأمین مالی جمعی در حال حاضر شهرت بسیار خوبی در کشورهای پیشرفتۀ دنیا دارد. اکنون این سؤال مطرح می‌شود که چه چیزی این روش را برای کارآفرینان جذاب کرده است. در ادامه، مزیت‌های استفاده از تأمین مالی جمعی را برای کارآفرینان بیان می‌کنیم.

• ‌‌دسترسی به تعداد زیادی سرمایه‌گذار‌‌:‌ با ‌تأمین مالی جمعی هیچ محدودیتی برایتان وجود ندارد و با استفادۀ درست از ظرفیت اینترنت می‌توانید تعداد زیادی سرمایه‌گذار را جذب کنید.
• ‌توانایی ارائه: یکی از ‌‌مهارت‌های مهم برای کارآفرین، توانایی ارائۀ ایده است. تأمین مالی جمعی شما را وادار می‌کند از ایده‌تان داستانی مختصر و جذاب بسازید و آن را ارائه کنید. این کار موجب می‌شود مهارتتان در ارائۀ ایده تقویت شود.
• ‌بازاریابی‌: برای ساختن کمپین ‌تأمین مالی جمعی نیاز است که ایده در شبکه‌های اجتماعی و سایر پلتفرم‌ها ارائه شود؛ این کار نوعی بازاریابی برای کسب‌وکارتان به حساب می‌آید. هم‌چنین، به این دلیل که سرمایه‌گذارانِ این روش مردم عادی هستند، احتمال تبدیل‌شدن سرمایه‌گذار به مشتری بالا می‌رود.
• بازخورد‌‌گرفتن: زمانی که ایده‌تان را با هدف سرمایه‌گذاری به دیگران ارائه می‌کنید؛ آن‌ها ایده را نقد و بررسی می‌کنند و این موجب می‌شود از بازخوردشان بفهمید ایده‌تان چه اشکالاتی دارد و با انجام چه اصلاحاتی می‌توانید انگیزۀ سرمایه‌گذاری را در افراد افزایش دهید.
• بازدهی بالا‌: ‌به‌طور معمول، هر کارآفرین نیاز دارد که برای جذب سرمایه افراد زیادی را ببیند و ایده‌اش را به آن‌ها ارائه کند؛ درحالی‌که در فضایی مثل شبکۀ اجتماعی می‌توانید محتوای موردنظرتان را یک بار تولید کنید و بارها بازنشر دهید. با ‌تأمین مالی جمعی می‌توانید با زحمت ‌کم‌تر، سرمایۀ ‌بیش‌تری را جذب کنید.

معایب تأمین مالی جمعی

• تحمیل هزینه‌های اضافی: کارآفرین برای این‌که از روش تأمین مالی جمعی استفاده کند، باید قبل از اجراکردن ایده‌اش، از طریق شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های ‌تأمین مالی جمعی، بازاریابی کند و این کار هزینه‌های نسبتاً سنگینی را به او و کسب‌وکار نوپایَش تحمیل می‌کند.
• پس‌گرفتن سرمایه: در پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی، هر کارآفرین باید برای ایده‌اش هدف سرمایه‌گذاری تعیین کند. اگر مبلغ جمع‌آوری‌شده از مقدار این هدف ‌کم‌تر باشد، تمام مبلغ به سرمایه‌گذاران بازگردانده می‌شود.
• خراب‌شدن تصور عمومی‌: در تأمین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران افراد عادی هستند و هر کدام می‌توانند مشتری کسب‌وکار باشند؛ برای همین اگر پروژه شکست بخورد، تصویری منفی از آن کسب‌وکار در میان مردم به‌سرعت گسترش پیدا می‌کند.

خطر سرقت ایده‌: با ‌تأمین مالی جمعی، کارآفرین ایده‌اش را به ده‌ها یا صدها هزار نفر ارائه می‌کند؛ برای همین احتمال این‌که مخاطبان شبکه‌های اجتماعی یا حتی سرمایه‌گذاران ایده‌تان را بدزدند، به‌شدت زیاد می‌شود.

کتاب‌های مرتبط با تامین مالی جمعی

مروری بر رویکردهای نوین تأمین مالی

این کتاب را محمد رضایی و لیلا پاک‌پرور تألیف کرده‌اند. محتوای کتاب دربارۀ چالش‌های امروزی کارآفرینان در ایران و کشورهای مجاور در جذب سرمایه است. در پایانِ کتاب می‌توانید توصیه‌هایی کاربردی را برای جذب سرمایه مطالعه کنید.

منابع تأمین مالی جمعی: مقایسه چندبعدی

فلوریان دنمایر یکی از نویسندگان نام‌دار در حوزۀ کارآفرینی است. او در کتاب منابع تأمین مالی جمعی، نقش اینترنت را در جذب سرمایه به‌صورت ‌تأمین مالی جمعی و روش‌های ساخت کمپین تأمین مالی بررسی می‌کند.

نقل‌قول‌هایی  با موضوع ‌تأمین مالی جمعی