در نظام حقوقی ما، انواع گوناگونی از شرکت‌های تجاری وجود دارند و قانون‌گذار ویژگی‌های هرکدام از آن‌ها را تعیین کردهاست. اما استارتاپها غالباً در قالب دو نوع رایج و کاربردیِ شرکت سهامی خاص و شرکت با مسئولیت محدود فعالیت می‌کنند.
یکی از سؤالات رایج برخی صاحبان کسب‌وکارها این است که آیا بهتر است کسب‌وکار خود را در قالب شرکت سهامی خاص ثبت کنند یا به‌صورت شرکت با مسئولیت محدود. به این سؤال می‌توان از جنبه‌های گوناگونی پاسخ داد که ازجمله‌ی آن‌ها بیان تفاوت‌های میان این دو نوع شرکت است. با مقایسه‌ی تفاوت‌های آن دو، بنیان‌گذاران کسب‌وکارها می‌توانند نوع مناسب‌تر را برگزینند. در ادامه، به یازده مورد از این تفاوت‌ها اشاره می‌شود (مقایسه‌ی زیر از محتوای مواد قانون تجارت و نیز از لایحه‌ی اصلاح قسمتی از قانون تجارتِ مصوب 1347 استخراج شده‌است).
محتوای این درسنامه
1. تعداد شرکا و سهام‌داران
در شرکت با مسئولیت محدود، حداقل تعداد شرکا 2 شخص و در شرکت سهامی خاص، حداقل تعداد سهام‌داران 3 شخص است و اگر تعداد شرکا یا سهام‌داران کمتر از این رقم باشد، شرکت قابل‌تأسیس نیست. از همین رو، هنگامی که دو شخص کسب‌وکاری را راه‌اندازی می‌کنند، می‌توانند با تأسیس شرکت با مسئولیت محدود وارد مرحله‌ی جدیدی از کسب‌وکار خود شوند و دیگر نیاز نیست که برای ثبت شرکتشان به‌سراغ شریک سومی بروند. برخی از صاحبان کسب‌وکارها، تنها به همین علت، شرکت با مسئولیت محدود تأسیس می‌کنند.
2. مدت مأموریت مدیران
در شرکت سهامی خاص، حداکثر مدت مأموریت مدیران، به‌صورت قانونی، 2 سال است؛ یعنی هرکدام از اعضای هیئت‌مدیره، تا 2 سال پس از تاریخ انتخاب شدن بهعنوان مدیر، می‌توانند در شرکت مدیریت کنند (البته این مدت قابل‌تمدید است). اما در شرکت با مسئولیت محدود، قانون‌گذار محدودیتی بابت مدت مدیریت مدیران تعیین نکرده‌‌است و شرکا می‌توانند مدیران را برای مدت محدود یا نامحدود انتخاب کنند.
3. تعیین بازرسان
قانون‌گذار انتخاب یک بازرس اصلی و یک بازرس علی‌البدل را برای تأسیس و ادامه‌ی فعالیت شرکت سهامی خاص ضروری می‌داند؛ به‌گونه‌ای که مجمع عمومی مؤسس ـ که درباره‌ی تأسیس کردن شرکت سهامی خاص تصمیم می‌گیرد ـ باید اولین بازرسان شرکت را نیز انتخاب کند (اختیارات و مسئولیت‌های بازرسان را قانون‌گذار مشخص کردهاست). اما در شرکت با مسئولیت محدود، تعیین بازرس اختیاری است.
4. سرمایهی ثبتی
در هنگام تأسیس شرکت سهامی خاص، پرداخت 35 درصد از سرمایهی ثبتیِ شرکت ضروری است. این مبلغ در حساب «شرکت در شرف تأسیس» واریز می‌شود و سهام‌داران متعهد می‌شوند که 65 درصدِ دیگرِ سرمایهی ثبتی را، طبق مقررات قانونی، پرداخت کنند (البته این امر مانع از آن نیست که مؤسسانِ شرکت سهامی خاص از همان ابتدا 100. اما شرکت با مسئولیت محدود، در این زمینه، تابع چنین تشریفاتی نیست و از نظر اجرایی، مؤسسان آن تمام سرمایه را در اختیار مدیرعامل می‌گذارند و اقرار مدیرعامل به دریافت سرمایهی ثبتی کفایت می‌کند (البته اگر مدیرعامل برخلاف واقع به دریافت سرمایهی ثبتی اقرار کند، مسئولیت قانونی دارد). بنابراین، برای تأسیس شرکت با مسئولیت محدود، ضروری است که شرکا تمام سرمایهی نقدی را بپردازند و نیز سهم‌الشرکه‌ی غیرنقدی را ارزش‌گذاری و تسلیم شرکت کنند.
5. مجامع عمومی
طبق مفاد قانون تجارت، در شرکت با مسئولیت محدود، درصورتی‌که تعداد شرکا بیش از 12 نفر باشد، هیئت نظّار تشکیل می‌شود و این هیئت موظف است، سالی یک مرتبه، مجمع عمومی شرکا را تشکیل دهد. اما در شرکت سهامی خاص، چنین شرطی برای تشکیل مجمع الزامی نیست و قانون‌گذار، برای تشکیل مجامع عمومی در شرکت سهامی خاص، شرایط دیگری را معین کردهاست.
6. تقسیم سرمایه
در شرکت سهامی خاص، سرمایه به سهام تقسیم می‌شود و هر سهم دارای مبلغی ارزش اسمی است. برای مثال، اگر سرمایهی ثبتی یک شرکت سهامی خاص 10میلیون ریال باشد و به 10هزار سهم تقسیم شده‌باشد، ارزش اسمی هر سهم 1هزار ریال است. بنابراین سرمایهی شرکت به قطعات سهامی تقسیم می‌شود که ارزش اسمی یکسانی دارند. اما در شرکت با مسئولیت محدود، سرمایهی شرکا به‌صورت سهم‌الشرکه تقسیم می‌شود.
درنتیجه، در شرکت سهامی خاص، مسئولیت سهام‌داران محدود به مبلغ اسمی سهام آنان است؛ درحالی‌که در شرکت با مسئولیت محدود، شرکا درباره‌ی دیون و تعهدات شرکت، به‌میزان سرمایه و سهمشان در آن، مسئولیت دارند.
7. انتخاب مدیران
در شرکت سهامی خاص، لازم است که اعضای هیئت‌مدیره حتماً جزو سهام‌داران شرکت باشند. بنابراین نمی‌توان شخصی را که هیچ میزانْ سهامی در شرکت ندارد، بهعنوان عضو هیئت‌مدیره انتخاب کرد (البته در این نوع شرکت‌ها انتخاب مدیرعامل از میان افرادی که سهام‌دار شرکت یا عضو هیئت‌مدیره نیستند، امکان‌پذیر است). همچنین، هنگامی که سهام‌داری بهعنوان مدیر انتخاب می‌شود، باید تعداد مشخصی از سهام خود را بهعنوان «سهام وثیقه» به صندوق شرکت بسپارد تا اگر درنتیجه‌ی اَعمال او خسارتی به شرکت وارد شد، این خسارت از محل سهام وثیقه جبران شود. اما در شرکت با مسئولیت محدود، این الزام وجود ندارد و شرکا می‌توانند مدیرانی را بهعنوان اعضای هیئت‌مدیره انتخاب کنند که در شرکت سهم‌الشرکه ندارند. این انعطاف در شرکت با مسئولیت محدود سبب می‌شود شرکا بتوانند از خدمات حرفه‌ای و تخصصی افراد دیگر بهره‌مند شوند، بدون آن‌که لازم باشد بخشی از سهم‌الشرکه‌ی خود را به آنان منتقل کنند.
8. ارزش‌گذاری آورده‌های غیرنقدی
در شرکت با مسئولیت محدود، تقویم یا ارزش‌گذاری آورده‌های غیرنقدی (مانند دارایی‌های فکری) را خود شرکا انجام می‌دهند و مسئولیت صحت این ارزش‌گذاری و برآورد را شخصاً برعهده دارند. اما در شرکت سهامی خاص، طبق حکم قانون‌گذار، ارزش‌گذاری آورده‌های غیرنقدی با برآورد کارشناس رسمی دادگستری صورت می‌گیرد.
9. نقل‌وانتقال سهام و سهم‌الشرکه
در شرکت با مسئولیت محدود، نقل‌وانتقال سهم‌الشرکه تشریفات بیشتری دارد و علاوه بر این‌‌که لازم است سه‌چهارم شرکا ـ که باید هم داشته باشند ـ با آن موافقت کنند، ضروری است این نقل‌وانتقال در دفترخانه‌ی اسناد رسمی نیز ثبت شود. اما در شرکت‌های سهامی خاص، قانون‌گذار نقل‌وانتقال سهام را به اخذ مجوز از مرجع خاصی مشروط نکرده‌‌است (البته درصورتی‌که مؤسسان در اساس‌نامه‌ی شرکت توافق کرده باشند که مجوز هیئت‌مدیره یا مجامع عمومی برای انتقال سهام لازم است، نقل‌وانتقال سهام به‌شرطی معتبر و قانونی است که این مراجع آن را تصویب کنند). همچنین در این نوع شرکت‌ها، برخلاف شرکت‌های با مسئولیت محدود، هیچ الزامی برای ثبت انتقال سهام در دفترخانه‌ی اسناد رسمی وجود ندارد و ثبت این انتقال در دفتر ثبت سهام شرکت، کافی است.
10. اثر فوت یکی از شرکا یا سهام‌داران
در شرکت سهامی خاص، فوت یکی از سهام‌داران بر ادامه‌ی فعالیت و بقای شخصیت حقوقی شرکت تأثیری ندارد و سهام وی، طبق قواعد عمومی ارث، به ورثه‌‌اش می‌رسد. اما در شرکت با مسئولیت محدود، اگر شرکا در اساس‌نامه توافق کرده باشند که ، با فوت یکی از آنان، شرکت منحل می‌گردد.
11. تقسیم سود
در شرکت با مسئولیت محدود، شرکا می‌توانند در اساس‌نامه درباره‌ی نحوه‌ی تقسیم سود با یکدیگر توافق کنند (البته اگر بینشان چنین توافقی درباره‌ی نحوه‌ی تقسیم سود به‌صورت مشخص وجود نداشته‌باشد، سود هرکدام از شرکا به‌نسبت سهم‌الشرکه‌‌‌شان تقسیم می‌گردد). اما در شرکت سهامی خاص، سود شرکت لزوماً براساس نسبت سهام‌داری هر شخص تعیین می‌شود و سهام‌داران نمی‌توانند برخلاف این امر توافق کنند (البته، در عمل، سهام‌داران شرکت سهامی خاص می‌توانند، پس از آن‌که سود به‌نسبت سهام آنان تعیین و میانشان تقسیم شد، تمام یا بخشی از آن را به دیگر سهام‌داران صلح کنند).
با این اوصاف، استارتاپها می‌توانند با مطالعه و مقایسه‌ی انواع تفاوت‌های موجود میان این دو نوع شخصیت حقوقی، شرکت تجاری مدنظر خود را برگزینند. برای کسب‌وکارهای استارتاپی، معمولاً شرکت سهامی خاص مناسب‌تر است؛ اما گاهی شرایط به‌گونه‌ای است که هم‌بنیان‌گذاران چاره‌ای جز انتخاب شرکت با مسئولیت محدود ندارند. برای مثال، در وضعیتی که تعداد هم‌بنیان‌گذاران دو نفر است و هیچ شخص سومی هم وجود ندارد، آن دو ناگزیرند که قالب شرکت با مسئولیت محدود را انتخاب کنند؛ زیرا، همان طور که پیش‌تر گفته شد، برای تأسیس شرکت سهامی خاص لازم است حداقل سه نفر مؤسس و سهام‌دار وجود داشته‌باشد.
ورود و ثبت نام
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.