نحوه نوشتن قرارداد همبنیانگذار
- نکسینولب >
- حقوق استارتاپها >
- قرارداد هم بنیان گذاران >
- چگونه یک قرارداد همبنیانگذار بنویسیم؟
یکی از سوالات بنیانگذاران استارتاپها این است که قرارداد همبنیانگذار چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که ازجمله قراردادهای استارتاپی اولیهای که میان اعضای تیم یک کسبوکار نوپا منعقد و امضا میشود، قرارداد همبنیانگذار است. در این قرارداد، اعضای بنیانگذار یک کسبوکار، با یکدیگر درباره موضوعات اساسی توافق میکنند. البته، باید به این نکته توجه داشت که در تنظیم قرارداد همبنیانگذار نیز رعایت اصول کلی نگارش قرارداد ضروری است؛ اما این قرارداد، نکات دیگری نیز دارد. در ادامه به 10 مورد از نکات مهم قرارداد همبنیانگذار اشاره میکنیم.
محتوای این درسنامه
تشریح موضوع کسبوکار
یکی از مهمترین ارکان قرارداد همبنیانگذار، تشریح موضوع کسبوکار و حوزهای است که قرار است بنیانگذاران در آن زمینه، کسبوکاری را راهاندازی کنند. موضوع کسبوکار نباید آنقدر عام باشد که از موضوع کسبوکار فراتر برود و نه باید آنقدر جزئی و محدود باشد، که ابعاد مختلف کسبوکار را در برنگیرد.
شناسایی صحیح همبنیانگذاران
لازم است در این قرارداد استارتاپی، دقیقا مشخص شود که چه کسانی بنیانگذار کسبوکار هستند و قرار است در آن سهام داشته باشند. گاهی اوقات افرادی در فرایندهای اجرایی یک کسبوکار مشارکت دارند؛ اما نوع همکاری آنها به گونهای نیست که سهامدار آن کسبوکار شوند (مانند کسانی که بهصورت دورکاری و پارهوقت انجام بخشی از یک کار اجرایی را بر عهده گرفتهاند و پس از مدتی تیم را ترک میکنند)، این دسته از افراد، همبنیانگذار به شمار نمیآیند.
شرح وظایف هرکدام از همبنیانگذاران
هرکدام از همبنیانگذاران، در راهاندازی و اداره کسبوکار عهدهدار وظایفی هستند و بر اساس تخصصها و مهارتهایی که دارند، بخشی از امور را پیش میبرند و درعینحال، در انجام پارهای از کارهای کسبوکار، بهصورت مشترک با هم همکاری میکنند. بنابراین، شرح وظایف اختصاصی هرکدام از اعضای تیم بنیانگذار در کنار وظایف عمومی آنها، یکی از اجزای اصلی قرارداد همبنیانگذار است.
ارزیابی و توافق درباره میزان سهام هرکدام از همبنیانگذاران
یکی از چالشهای اصلی اعضای بنیانگذار یک کسبوکار، توافق درباره نصاب سهام است. نصاب سهام، میزان مشارکت هر شریک در نفع و ضرر کسبوکار را مشخص میکند. هرکدام از همبنیانگذاران بر اساس آوردهای که به کسبوکار اضافه میکنند، مالک درصدی از سهام کسبوکار میشوند. ارزیابی صحیح میزان آورده و متناسب با آن تعیین میزان سهام یک بنیانگذار از مسائل کلیدی هر قرارداد همبنیانگذار است. ارزیابی واقعبینانه از داراییهای فکری نظیر حق اختراع، تخصص، مهارت، تجربه، میزان ساعات کار و حجم کار اجرایی و مدیریتی و حتی سرمایه نقدی هرکدام از همبنیانگذاران، در تعیین نصاب سهام آنها تاثیرگذار است.
تعیین نصاب سهام سهامداران در میزان مالکیت آنها در اموال و داراییهایی که بهواسطه کسبوکار به وجود میآید نیز تاثیرگذار است. بهعنوان مثال، اگر کسبوکاری اموال و داراییهای مادی یا معنوی (مانند علامت تجاری یا حق اختراع) داشته باشد، هرکدام از همبنیانگذاران به نسبت سهام خود در این دارایی سهیم و شریک هستند.
درنظر گرفتن سهام تشویقی برای کارکنان کلیدی
همزمان که کسبوکاری توسعه مییابد، نیاز به حضور افرادی با تخصصهای متنوع احساس میشود. یکی از راهکارهای رایج برای جذب نیروی انسانی جدید، استفاده از سبد سهام تشویقی است. همبنیانگذاران با یکدیگر توافق میکنند که هرکدام از آنها چه درصدی از سهام خود را برای پیوستن اعضای جدید به هسته اصلی کسبوکار، کنار خواهند گذاشت. ممکن است در یک کسبوکار، همبنیانگذاران توافق کنند تا مجموعا 15 درصد از سهام خود را به سبد سهام تشویقی اختصاص دهند. طبیعی است که درنتیجه این توافق، هرکدام از همبنیانگذاران تعهد دهند که آن مقدار از سهام تشویقی را که در سهم آنها قرار دارد، به شخص دیگری منتقل نکنند. حال، موضوعاتی مانند مفهوم نیروی انسانی کلیدی، مدت زمان ذخیره بودن سهام تشویقی، سازوکار واگذاری سهام تشویقی، شرایط رقیق شدن این میزان سهام، وضعیت سهام تشویقی پس از جذب سرمایه مرحله بعدی و ارزشگذاری سبد سهام تشویقی از جمله مواردی هستند که لازم است همبنیانگذاران درباره آن توافق کنند.
نحوه تخصیص سهام به هریک از همبنیانگذاران
یکی از موضوعات اساسی برای نگارش یک قرارداد همبنیانگذار، تعیین دقیق شرایط و نحوه تخصیص سهام به هرکدام از اعضا است. البته، روشهای مختلفی برای اجرایی شدن وستینگ سهام در نظام حقوقی ایران وجود دارد که میتوان انتقال مقطعی سهام، رهن سهام، اعطای وکالت مطلق و بلاعزل درباره سهام در مالکیت هرکدام از اعضای همبنیانگذار را از جمله آنها دانست. بنابراین، صرف تعیین بازه زمانی وستینگ بدون انتخاب یک سازوکار حقوقی صحیح و مناسب، کفایت نمیکند. بااینهمه، توافق درباره قابلیت واگذاری سهامی که در مالکیت همبنیانگذاران تثبیت میشود، تعداد سالها یا ماههای وستینگ، مقدار سهامی که در هر بازه زمانی برای همبنیانگذاران تثبیت میشود، زمان انتقال رسمی سهام، بازه زمانی کلیف (یعنی مدت زمانیکه اگر طی نشود، هیچ میزان سهامی بابت آن دوره زمانی به مالکیت همبنیانگذار درنمیآید. مثلا اگر بازه زمانی کلیف یکساله باشد، یعنی اگر قبل از پایان مدت یک سال، عضو از کسبوکار خارج شود، هیچ میزان سهامی به وی تعلق نخواهد گرفت) ازجمله مواردی است که در نگارش مفاد ماده وستینگ سهام باید به آن توجه داشت.
نحوه تصمیمگیری درباره موضوعات
تصمیمات در کسبوکارها انواع مختلفی دارند. گاهیاوقات این تصمیمات اجرایی و روزمره هستند و گاهی نیز تصمیمات کلیدیاند (مانند تغییر موضوع فعالیت کسبوکار) و بر ادامه یک کسبوکار و حیات آن تاثیر میگذارند. لازم است همبنیانگذاران درباره روند تصمیمگیری درباره این موضوعات با هم توافق کنند. البته، باید توجه داشت که اگر بنا باشد هر تصمیمی (حتی تصمیمات کلیدی) منوط به اتفاق آرا (نظر موافق تمام همبنیانگذاران) باشد، کسبوکار در وضعیت قفل شدن قرار میگیرد. باوجود این، تعیین سازوکارهایی برای خارج شدن از شرایط قفل شدن تصمیمگیریها (مانند ملاک قراردادن نظر یک کارشناس یا خبره در موضوع یا داور) میتواند به رفع این مشکل کمک کند. عموما تصمیمات اجرایی و روزمره توسط مدیراجرایی اتخاذ میشود و تصمیمات کلیدی و اساسی، با اکثریت بیشتری از آرای همبنیانگذاران اتخاذ میشود.
حال، اگر کسبوکار در قالب یک شخصیت حقوقی مانند شرکت سهامی خاص اداره شود، قانونگذار نیز شرایطی را برای تصمیمگیریها تعیین کرده است. بهعنوان نمونه، موضوع افزایش سرمایه (مثلا در هنگام جذب سرمایه) در صلاحیت مجمع عمومی فوقالعاده شرکت است که با دوسوم آرای سهامداران حاضر در جلسه مجمع اتخاذ میشود. باید به این نکته توجه داشت که هنگامی که قانونگذار نصاب خاصی از سهامداران را برای احراز یک تصمیم ضروری بداند، همبنیانگذاران نمیتوانند به نصابی کمتر از آن توافق کنند. بنابراین، هرگونه توافق میان همبنیانگذاران که به تصمیمات مجمع عمومی فوقالعاده با تصویب یکسوم سهامداران اعتبار بدهد، باطل است.
رعایت محرمانگی و عدم افشا
همبنیانگذاران از کل اطلاعات محرمانه یک کسبوکار مطلع هستند و با تمام ابعاد و جوانب آن کسبوکار و نقاط ضعف و قوت آن عجین شدهاند. بههمین دلیل، از اسرار تجاری، اطلاعات مشتریان، اطلاعات مالی، اطلاعات تجاری، فرمولها و روشهای مختلف اجرایی شدن کسبوکار و بسیاری موضوعات دیگر باخبر هستند و لازم است امین کسبوکار باشند و اطلاعات محرمانه را حفظ کنند. تعیین مصادیق اطلاعات محرمانه، افرادی که میتوانند به این اطلاعات دسترسی داشته باشند، نحوه استفاده از اطلاعات محرمانه و موارد مجاز افشای اطلاعات، مدت زمان اعتبار تعهد رعایت محرمانگی اطلاعات و ضمانت اجرای نقض تعهد به رعایت محرمانگی، همگی ازجمله موضوعاتی هستند که لازم است در تدوین قرارداد محرمانگی یا شرط محرمانگی در قرارداد همبنیانگذاران به آنها پرداخته شود.
عدم رقابت و حل تعارض منافع
هرچند یکی از شرایط مهم توافق میان همبنیانگذاران، حضور تماموقت آنها در کسبوکار مشترک است؛ اما گاهی اوقات برخی از اعضای تیم همبنیانگذار علاوهبر حضور در کسبوکار مشترک، بهصورت جداگانه یا مشترک کسبوکار دیگری نیز دارند. در این شرایط، تعهد هرکدام از همبنیانگذاران برای عدم رقابت با کسبوکار مشترک، یکی از تعهدات کلیدی است. علاوهبر اینها، ممکن است برخی از همبنیانگذاران به هر دلیلی با کسبوکار تعارض منافع داشته باشند. بنابراین، اندیشیدن درباره سازوکاری که تعارض منافع را رفع کند و در کنار تعهد به عدم رقابت در مدت همکاری در کسبوکار و برای مدتی پس از ترک همکاری، از موضوعات مهم هر قرارداد همبنیانگذاری محسوب میشود.
شرایط واگذاری و فروش کل کسبکار
گاهیاوقات همبنیانگذاران از همان ابتدای تاسیس کسبوکار خود تمایل دارند شرایط و نحوه فروش و واگذاری کل کسبوکار خود به سایر اشخاص را تعیین کنند. دراینصورت، موضوعاتی مانند میزان ارزشگذاری بهینه برای واگذاری کسبوکار، نحوه واگذاری جزئی و کلی کسبوکار، بازه زمانی مجاز برای انتقال کسبوکار، اثرگذاری تصمیم اکثریت برای همراه کردن اقلیت با خود (Drag Along Right) یا حق انتخاب اقلیت برای پیوستن به اکثریت برای فروش سهام خود (Tag Along Right) در کسبوکار، مواردی هستند که لازم است درباره آنها توافق شود.
همانطورکه دیدیم، در این قرارداد استارتاپی لازم است درباره برخی نکات مهم تصمیم بگیریم و درباره آنها توافق کنیم تا در آینده با چالشهای حقوقی و قانونی مواجه نشویم. البته، ذکر این موارد 10 گانه، به این معنی نیست که بنیانگذاران نتوانند درباره موضوعات دیگری توافق کنند. آنها میتوانند موضوعات مرتبط دیگری را هم اضافه کنند؛ اما درهرصورت، باید توافقات میان همبنیانگذاران در چارچوب قوانین و مقررات باشد.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.