با شنیدن اصطلاح «استارتاپ موفق» چه چیزی به ذهن شما خطور می‌کند؟ آیا از نگاه شما یونیکورن‌ها، مانند توییتر یا اوبر، استارتاپ‌های موفق هستند؟ مانند بسیاری از موضوعات دیگر در دنیای استارتاپ‌ها، تعریف معیارهای موفقیت استارتاپ‌ها می‌تواند مبهم باشد. صاحبان مشاغل و کارآفرینان رویکردهای متفاوتی برای تعیین موفقیت استارتاپ دارند، به‌خصوص زمانی که درمورد کسب‌وکار خودشان صحبت می‌شود. در واقع نکتۀ مهمی دربارۀ موفقیت یا سقوط بسیاری از استارتاپ‌ها وجود دارد: تعیین موفقیت یا شکست استارتاپ زمانی که از بیرون به آن نگاه می‌کنید شاید آسان به نظر برسد؛ اما وقتی جزئی از آنید، دیگر کار ساده‌ای نیست. بارها و بارها شاهد بوده‌ایم که شرکت‌هایی علی‌رغم جذب سرمایه‌گذاران بزرگ و ارقام بالای سرمایه، سقوط کرده‌اند و تعطیل شده‌اند، اما حتی اگر هم این اتفاق بیفتد، آیا واقعاً به این معنی است که شکست خورده‌اند؟ استارتاپ های موفق چه استارتاپ‌هایی هستند؟ اگر می‌خواهید انواع استارتاپ را بشناسی درسنامه بعد را مطالعه کنید.

آیا اگر مؤسسان و سرمایه‌گذاران از این موضوع درس‌هایی بزرگ بگیرند که بعداً در مقیاسی بسیار بزرگ‌تر به موفقیت آن‌ها کمک کند (که معمولاً هم چنین است)، هنوز شکست تلقی می‌شود؟ آیا می‌توان گفت این تعطیلی به‌معنای شکست نیست، بلکه گامی به سوی موفقیت است؟

اعداد و ارقام می‌توانند به شما کمک کنند تا پیش‌بینی کنید که آیا استارتاپ با توجه به اهداف خاص خود اکنون در مسیر رشد قرار دارد یا خیر؛ بسته به صنعت و موقعیت، این شاخص‌ها یا معیارها متفاوت‌اند. معیارهایی مانند سود ناخالص، هزینۀ جذب مشتری، نرخ بازگشت سرمایه، ارزش قرارداد سالانه، سود، نرخ تبدیل و… .

اما نگاه از دریچۀ این اعداد و ارقام به این موضوع یک‌جانبه است و لزوماً همه با آن موافق نیستند.

پس استارتاپ موفق واقعاً چیست؟ در پاسخ استارتاپ چیست باید درسنامه قبل را مطالعه کنید.

چه زمانی استارتاپ موفق است؟

همان‌طور که گفتیم، مشخص‌کردن معیارهای موفقیت استارتاپ‌ها واقعاً کار ساده‌ای نیست؛ اما برای آن‌که بتوانیم از جنبه‌های مختلف به این موضوع نگاه کنیم، شش نشانه‌ی استارتاپ موفق را با یک‌دیگر مرور می‌کنیم:

استارتاپ موفق چیزی را می‌فروشد که مشتری‌ها می‌خواهند

 اگرایده نتواند نیاز خاصی از مشتری را برطرف کند، ارزش زیادی ندارد. برخی کارآفرینان در ابتدای راه خود و زمانی که برای اجرای ایدۀ خود بسیار هیجان‌‌زده و مشتاق‌اند، تصور می کنند که «اگر ما آن را بسازیم، مشتریان خودشان به سوی ما می‌آیند» اما بعدها می‌فهمند که هیچ‌کس علاقه‌ای به ایده یا محصول یا خدمت آن‌ها ندارد.

در مقابل، کسب‌وکار جدیدی که بتواند از همان ابتدای راه مشخص کند که تأییدیۀ اولیۀ مشتری را دارد، در مسیر موفقیت قرار گرفته است.

استارتاپ موفق برای مراحل رشد اولیه بودجۀ کافی دارد

هیچ‌چیز بیش‌تر از کمبود بودجه و پول،استارتاپ که در ابتدای راه قرار دارد را در مسیر خود متوقف نمی‌کند. استارتاپ‌های موفق معمولاً تأمین بودجۀ اولیه را از سرمایه‌گذاران و منابع دیگر انجام می‌دهند.

در نتیجۀ تحقیقات بازار کامل و صحیح، آن‌ها تا حد خوبی می‌توانند هزینه‌های خود را پیش‌بینی کنند و آن‌ها را مستند سازند و سپس بر اساس این دانش و اطلاعات پیش می‌روند.

استارتاپ موفق چشم‌انداز راهبردی دارد

هر کسب‌وکار تازه‌تأسیس، بایدچشم‌انداز داشته باشد تا بداند که می‌خواهد دریک سال، سه سال یا حتی پنج سال به چه نقطه‌ای برسد. نقاط عطف و راه‌بردهای مشخصی در برنامۀراه‌بردی در نظر گرفته می‌شود. این نقاط عطف شامل پیش‌بینی گام‌هایی است که باید برای تحقق اهدافی مانند گسترش بازار یا چگونگی بهترشدن جهان برداشته شود.

استارتاپ موفق براساس اصل شفافیت فعالیت می‌کند

در دوران دیجیتال، رازداری مدل تجاری مناسبی نیست. استارتاپ‌هایی که به‌طور شفاف کار می‌کنند، کارمندان بهتر و متخصص‌تری را برای همکاری به سوی خود جلب می‌کنند. همچنین خطر گزارش‌های افشاکنندۀ رسانه‌ای را به حداقل می‌رسانند و درنهایت نشان می‌دهند که ادامۀ بقا در اکوسیستم کاری با اسرار کم‌تر درمورد صورت‌های مالی، قیمت‌گذاری و راه‌بردهای جذب مشتری، ساده‌تر است.

استارتاپ موفق تیم بااستعداد تشکیل می‌دهد و در آن‌ها ایجاد انگیزه می‌کند

ممکن است فرد بتواند به ایده‌ای فوق‌العاده برسد؛ اما نمی‌تواند به‌تنهایی کسب‌وکار نوپا و موفق را حول این ایده راه‌اندازی و حفظ کند. برای راه‌اندازی  استارتاپ، تیمی از کارمندان باانگیزه، خوش‌فکر، قابل‌اعتماد و بااستعداد لازم است.

استارتاپ موفق از نظرات هیئت‌مدیرۀ منتقد و آگاه بهره می‌برد

استارتاپ‌های موفق باهیئت‌مدیره به‌طور مرتب در تعامل‌اند، هیئت‌مدیره‌ای که طیف وسیعی از دیدگاه‌های متنوع را به آن‌ها ارائه می‌دهد. این مدیران مایل‌اند ارائه‌ها و مفروضاتتان را زیر سؤال ببرند و بی‌طرفانه برای ایده‌ها و برنامه‌هایتان نظر دهند و در ادامه برای اجرایی‌شدنشان به شما کنند.

وجود چنین افرادی  تضمین می‌کند که بنیادگذار استارتاپ تنها به دیدگاه و تجربۀ خود متکی نباشد.

حتما بخوانید

آموزش استارتاپ

آشنایی با مفهوم یونیکورن

یکی از رایج‌ترین معیارهای ارزیابی موفقیت استارتاپ‌ها در دنیا، برآورد ارزش مالی آن‌هاست. در دنیای کسب‌وکار، یونیکورن به استارتاپی می‌گویند که ارزش آن حداقل یک میلیارد دلار است.

اصطلاح«یونیکورن» به‌معنای «اسب تک‌شاخ» است. تک‌شاخ‌ها موجوداتی افسانه‌ای هستند که یک‌شاخ روی سرشان دارند. تا چند سال پیش تعداد استارتاپ‌هایی که موفق به رسیدن به ارزش 1 میلیارد دلار شدند کم بود و پیدا‌کردن آن‌ها مانند پیداکردن اسب تک‌شاخ اسطوره‌ای بود؛ به همین دلیل این اصطلاح برای آن‌ها استفاده شد. اما امروزه براساس داده‌های CB Insights‌، ارزش مجموع ۴۶۴ یونیکورن در دنیا در حدود ۱۳۶۵ میلیارد دلار است.

استارتاپ موفق از دیدگاه بزرگان حوزۀ کارآفرینی ایران

امیر وهوشی، مدیرعامل شرکت رهنما:
جذب نیروی‌انسانی پاک‌باخته و افرادی که تنها به‌دلیل کسب درآمد کار نکنند و دل‌سوز منافع شرکت باشند، ازجملۀ ملزومات رسیدن به موفقیت است.

ناصر غانم‌زاده، مدیر فینوا:
اگر به‌دنبال کپی استارتاپ موجودید موفق نخواهید شد، مگر این‌که بازار هدفی را انتخاب کنید که آن‌ها انتخاب نکرده‌اند یا آن‌که نقطه‌ضعف بزرگی را از بازیگران فعلی بازار انتخاب کنید.

 مجید حسینی‌نژاد، مدیرعامل علی بابا:

تأکید روی جدیدبودن ایده‌ها ممکن است اجازه ندهد به نقطۀ شروع کار برسید. ایده‌ها می‌توانند تکراری باشند اما انتقال ایدۀ تکراری ازمکان جغرافیایی به مکان دیگر نیازمند اصلاحات جزئی‌ است تا ایده با زمان و مکان جدید سازگار شود؛ بنابراین گاهی به‌جای خلق ایده می‌توانید ایده‌های قبلی را کشف کنید. ایده‌ها اصلاً مهم نیستند بلکه این نحوۀ اجرا و تیم‌سازی ا‌ست که اهمیت دارد و بعد از آن عمل سریع می‌تواند شما را به موفقیت برساند.

معرفی استارتاپ‌های موفق ایرانی

در ادامه به معرفی برخی استارتاپ‌های موفق ایرانی و رتبۀ جهانی آن‌ها خواهیم پرداخت. این استارتاپ‌‌ها براساس رتبه‌بندی وب‌سایت Startupranking انتخاب شده‌اند. معیارهای این وب‌سایت SR و SW هستند که میزان اهمیت استارتاپ را براساس قدرت وب‌سایت و تعاملات شبکه‌های اجتماعی آن ارزیابی می‌کند.

ارزدیجیتال، رتبه ۴۶۵

ارزهای دیجیتال یکی از پدیده‌های نوظهور حوزۀ فناوری مالی است که به‌سبب کارکردهای تسهیل‌کننده در زمینۀ پرداخت، مورد توجه  بسیاری از کشورها و بازارهای مالی قرار گرفته است.

وب‌سایت ارزدیجیتال از ابتدای مرداد سال ۱۳۹۶ با همراهی جمعی از جوانان متخصص و آشنا به علوم رایانه و فناوری فعالیتش را آغاز کرد. این استارتاپ رسالت خود را آشناکردن مردم ایران با این صنعت مهم و نوین می‌داند و در طول مدت کوتاه فعالیتش، مورد اقبال علاقه‌مندان این حوزه قرار گرفته است.

جابینجا، رتبه ۵۵۱

جابینجا یکی از موفق‌ترین استارتاپ‌های ایرانی است که در حوزۀ کاریابی فعالیت دارد. جابینجا در سال ۹۴ تندیس بهترین وب‌سایت کاریابی را گرفت و در جشنوارۀ وب و موبایل ایران جایگاه اول را به خود اختصاص داد. برگزیدگان این جشنواره، هم به‌صورت داوری و هم با آرای مردمی انتخاب می‌شوند.

رویکرد جابینجا به حوزۀ کاریابی متفاوت است و به کارجویان کمک می‌کند تا نه‌تنها شغل پیدا کنند، بلکه به شغل رؤیایی خود دست پیدا کنند.

ترب، رتبه ۶۰۶

تعداد فروشگاه‌های اینترنتی در ایران در سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده و همین مسئله باعث شکل‌گیری نیاز جدیدی در بین کاربران ایرانی شده است. کمک به کاربران برای شناخت محصولات فروشگاه‌های معتبر و جدید و پیداکردن بهترین قیمتمحصول مشخص، کاری است که ترب انجام می‌دهد. ترب از سال ۱۳۹۴ تأسیس شده و اکنون در قالب وب‌سایت اینترنتی، برای مرورگرهای اینترنتی و اپلیکیشن موبایل در دست‌رس کاربران افزونه قرار دارد.

رایچت، رتبه ۶۶۹

استارتاپ رایچت پلتفرمی برای ارائۀ سرویس پشتیبانی آن‌لاین مشتریان است و با نصب روی وب‌سایت، خدماتی همچون چت آن‌لاین و تحلیل رفتار کاربر را ارائه می‌دهد. در رایچت امکان انتقال پیام‌های پنل مدیریت مشتریان به تلگرام وجود دارد که باعث شکل‌گیری ارتباطی مستمر و ۲۴ساعته با مشتری می‌شود. بیش از 3۶00 کسب‌وکار از خدمات این استارتاپ استفاده می‌کنند.

ژاکت، رتبه ۸۹۴

استارتاپ ژاکت در سال ۱۳۹۳ آغاز به کار کرد. این شرکتفروشگاه آن‌لاین است که قالب‌های آمادۀ وردپرسی و محصولات دیجیتالی را عرضه می‌کند. این شرکت در اوایل تأسیس به‌عنوان دومین محصول مجموعۀ هم‌یارِ وردپرس، تحت نام Marketwp.ir فعالیت داشت و پس از دوسال نام ژاکت را برای خود انتخاب کرد. امروز ژاکت یکی از موفق‌ترین و مهم‌ترین استارتاپ‌ها در حوزۀ وردپرس و در اکوسیستم استارتاپی ایران است.

 معرفی استارتاپ‌های موفق جهان

در ادامه برترین استارتاپ‌های دنیا بر مبنای رتبه‌بندی CB Insights در آوریل 2020 را معرفی می‌کنیم.

Airbnb

ارزش 18 میلیارد دلار

ایالات متحده

Airbnbمارکت‌پلِیس (marketplace) است که مردم با آن می‌توانند خانه‌ها یا اتاق‌های خود را اجاره دهند.این شرکت از زمان آغاز فعالیتش در سال ۲۰۰۹، سالانه به میلیون‌ها مهمان و مسافر کمک کرده تا جایی را برای اقامت پیدا کنند. امسال ارزیابی فعالیت‌های Airbnb به‌سبب شیوع ویروس کرونا مورد توجه گسترده قرار گرفت. مشاغل حوزۀ سفر و گردش‌گری تعطیل شده‌اند و این کمپانی نیز از آسیب این ویروس در امان نمانده است. طبق گزارش وال استریت ژورنال، ارزش Airbnb از 31 میلیارد دلار در سال گذشته به 18 میلیارد دلار در آخرین دور ارزیابی کاهش یافته است. این شرکت بودجۀ بازاریابی خود را به همین علت کاهش داده است.

SpaceX

ارزش 33.3 میلیارد دلار

ایالات متحده

این شرکت حمل‌ونقل فضایی در سال 2012 به وضعیت یونیکورن دست یافت. SpaceX قصد دارد به مریخ دست یابد. همچنین با فرود موفقیت‌آمیز عمودی موشک‌ها، هزینۀ پرتاب موشک را به‌طور چشم‌گیری کاهش داده است. سرمایه‌گذاران این کمپانی Rothenberg Ventures و Fund Funds هستند و ایلان ماسک برای فعالیت‌های این شرکت چشم‌اندازهای جالبی دارد.

Stripe

ارزش 3۵.2۵ میلیارد دلار

ایالات متحده

Stripeنوعی بستر پرداخت است که به افراد و مشاغل امکان ارسال و دریافت پرداخت آن‌لاین را می‌دهد. پاتریک کالیسون و جان کالیسون، برادرانی که استریپ را تأسیس کردند، از جوان‌ترین میلیاردرهای جهان‌اند. سرمایه‌گذاران آن capitalG و Khosla Ventures هستند.

DidiChuxing

ارزش ۵۶ میلیارد دلار

چین

دیدی چاکسینگ (DidiChuxing) در سال ۲۰۱۲ با الهام از اوبر راه‌اندازی شد. این استارتاپ امکانات مختلفی به کاربران چینی خود ارائه می‌دهد: رزرو تاکسی، رزرو خودروی شخصی، سرویس حمل‌ونقل کارمندان شرکت‌ها، اشتراک خودرو با سایر مسافران هم‌مسیر، اشتراک دوچرخه و تحویل غذا. این استارتاپ همچنین در چندین استارتاپ دیگر ازجمله Grab ، Ola ، Uber و Lyft سرمایه‌گذاری راه‌بردی کرده است. از سرمایه‌گذاران این شرکت می‌توان بهTiger Global  و Matrix Partners و SoftBank اشاره کرد.

ByteDance

ارزش 7۵ میلیارد دلار

چین

همان‌طور که می‌بینید امسال ارزش‌مند‌ترین و موفق‌ترین استارتاپ‌های جهان چینی هستند. ByteDanceتوسعه‌دهندۀ‌ اپلیکیشن محبوبTikTokو اپلیکیشن خبرخوانToutiao است. TikTokاکنون محبوبیت جهانی دارد و روزانه تعداد پست‌های بیش‌تری نسبت به Facebook و Instagram دارد. Toutiaoبرنامۀ جمع‌آوری اخبار است که از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای ردیابی عادات خوانندگان و ارائۀ محتوای مربوط به آن‌ها استفاده می‌کند. سرمایه‌گذاران ByteDance شرکت‌های KKRوSoftBank وSequoiaCapital China هستند.