برخورداری از واحدهای مختلف و پست‌های پر شمار برای شرکت‌های بزرگ چیز عجیبی نیست. این شرکت‌ها صدها و گاهی هزاران کارمند دارند و بدون برخورداری از واحد مدیریت منابع انسانی با مشکلات جدی روبه‌رو خواهند شد. اما سوال اینجاست که مدیریت منابع انسانی در استارتاپ ها چه جایگاهی دارد؟ آیا با توجه به بودجه اندک و کارکنان محدود باز هم به این واحد در ساختار سازمان نیاز خواهیم داشت؟جواب این سوال نه «بله» مطلق و «خیر» به صورت مطلق خواهد بود! در ادامه همراه باشید تا درباره مدیریت منابع انسانی در استارتاپ‌ها بیشتر به شما بگوییم.

مدیریت منابع انسانی چیست؟

هر سازمان برای فعالیت و رسیدن به اهداف خود منابعی در اختیار دارد. این منابع هستند که توانایی و ظرفیت سازمان در تولید یا ارائه خدمت را تعیین می‌کنند. سرمایه‌ی اساسی هر سازمان از منابع فکری، فیزیکی، انسانی و مالی تشکیل می‌شود. در بین این سرمایه‌ها، منابع انسانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چون در نهایت این افراد هستند که سازمان را به سمت اهداف و در راستای استراتژی‌های تعیین شده پیش‌می‌برند. مدیریت منابع انسانی (Human Resources Management) یا HRM بخشی از سازمان است که به استخدام و آموزش و دیگر فعالیت‌های مرتبط با افراد (منابع انسانی) می‌پردازد.

وظایف اصلی مدیریت منابع انسانی

• • استخدام

این وظیفه تنها به پیدا کردن افراد و استخدام آن‌ها محدود نمی‌شود. واحد مدیریت منابع انسانی وظیفه دارد برنامه‌ی استراتژیک استخدام برای میان‌مدت و بلندمدت تدوین کرده و افراد جدید را با وظایفشان آشنا کند.

• • تدوین چارچوب های رفتاری کارکنان

مرزهای اخلاقی و رفتاری، قواعد مربوط به مرخصی و تعطیلات، قوانین محل کار مثل قاعده خاص پوشش (Dress code) توسط واحد مدیریت منابع انسانی تدوین و به تمام کارکنان ابلاغ می‌شوند.

• • نظام پاداش و تنبیه

قوانین مربوط به پرداختی‌ها به کارکنان، بیمه، بازنشستگی، قواعد مربوط به سهام در صورت سهامی بودن، مرخصی‌های استعلاجی، پاداش‌ها و تنبیه‌ها نیز توسط HRM تعیین شده و به اطلاع کارکنان می‌رسند.

• • حفظ انگیزه و مراقبت از روحیه کارکنان

پیش‌بینی چالش‌ها و تعارض‌های احتمالی محل کار و در نظر گرفتن راهکار مناسب برای آن‌ها یکی از حیاتی‌ترین مسئولیت‌های این واحد است. تحقیقات نشان داده است که بر خلاف تصور عام، کارکنان بیشتر از اینکه به دلیل حقوق کم از سازمانی خارج شوند، به علت بی‌توجهی به مشکلاتشان استعفا می‌دهند. توجه ویژه به این وظیفه می‌تواند کمبود منابع مالی و کاستی‌های نظام پاداش را تا حدی پوشش دهد.

پیش بینی مالی در کسب‌وکار چیست؟

• • تمرین دادن

یکی دیگر از وظایف مهم این واحد، آموزش و پرورش کارکنان در راستای نیازها و اهداف سازمان است. این آموزش‌ها عبارتند از: آموزش مهارت‌هاش شغلی لازم، آموزش اخلاق حرفه‌ای و چارچوب‌های رفتاری، توسعه تیم و آموزش مهارت‌های ارتباطی.

بیشتر بخوانید

منتور کیست؟

• • پیگیری مسائل مربوط به قانون کار

واحد مدیریت منابع انسانی موظف است در مورد قوانین کار، بیمه و دیگر قوانین مربوط به استخدام و مراقبت از کارکنان خود را به روز نگه دارد.

• • برقراری امنیت برای منابع انسانی

اگر کارگاهی در سازمان وجود دارد باید تمام خطرات احتمالی موجود در آن توسط HRM بررسی شده و ابزار و توصیه‌های لازم جهت محافظت در اختیار کارکنان قرار گیرد.

چرا استارتاپ به واحد مدیریت منابع انسانی نیاز دارد؟

مدیریت منابع انسانی به کسب‌وکارها کمک می‌کند یک محیط کاری امن، حرفه‌ای و اخلاقی برای کارکنان خود بسازند و برای استخدام نیروی جدید با نظم و ترتیب جلو بروند. اما درکسب‌وکارهای خیلی کوچک (تیم بین 5 تا 10 نفر) خود مدیر می‌تواند وظایف منابع انسانی را به‌تنهایی یا با کمک یک یا دو نفر دیگر به انجام برساند. بدیهی است که این اتفاق باعث کاهش تمرکز مدیر روی وظایف اصلی خود خواهد شد و سازمان‌ها باید قبل از گرفتن چنین تصمیمی نتایج احتمالی آن را بسنجند.

در واقع بدون وجود این واحد، هیچ استارتاپی از بین نخواهد رفت. اما باید بدانید برخورداری از چنین واحدی برای سازمان مزایای ویژه‌ای را به‌همراه دارد:

• واحد منابع انسانی عدالت را در محل کار (نظام پاداش و تنبیه) برقرار می‌کند. برقراری عدالت مستقیما در انگیزش کارکنان تاثیر مثبت خواهد گذاشت.
• تمام نیازهای سازمان از جهت توسعه مهارت‌های کارکنان فعلی یا جذب کارکنان جدید در یک برنامه منظم پاسخ داده می‌شوند.
• محیطی امن برای کارکنان فراهم می‌شود.
• روحیه کارکنان از طریق رسیدگی به شکایاتشان و دخالت اثربخش در تعارض‌های بین آن‌ها حفظ می‌شود.
• پرداختی‌ها و مسائل قانونی مربوط به کارکنان به شکلی نظام‌مند بررسی می‌شوند تا از این جهت مشکلی برای ادامه فعالیت سازمان به وجود نیاید.

بیشتر بخوانید

اهمیت فرهنگ سازمانی

چالش های پیش روی مدیریت منابع انسانی کدام است؟

مدیریت منابع انسانی وظیفه‌ای سخت محسوب می‌شود. این مسئولیت ممکن است توسط مدیر کل، یکی از مدیران بخش یا به صورت اختصاصی توسط واحد مدیریت منابع انسانی انجام شود؛ اما در هر صورت با چالش‌های زیر روبه‌رو خواهد بود:

• تغییرات دائمی قوانین مربوطه

پیش‌تر گفتیم که این واحد وظیفه دارد پابه‌پای تغییرات قوانین کار و بیمه پیش برود. تطابق تمام قراردادها با قانون و پیشگیری از ایجاد تعارض بین سازمان و نهادهای نظارتی از وظایف حساس و چالش‌برانگیز HR به حساب می‌آیند.

• مدیریت تغییرات

مفهوم استارتاپ با رشد سریع گره خورده است. زمانی که یک سازمان رشد می‌کند، ساختارها و استراتژی‌های موجود هم با تغییر مواجه می‌شوند. اطلاع‌رسانی این تغییرات به‌همراه دلایل آن‌ها (در صورت نیاز) وظیفه واحد مدیریت منابع انسانی است. گاهی تغییر همراه با اعمال محدودیت است و در صورتی که دلایل موجه برای آن به کارکنان ارائه نشود، این امر تاثیر منفی روی عملکرد آنان خواهد داشت. گاهی هم لازم است کارکنان در راستای این تغییرات آموزش‌های جدیدی ببینند و با سیاست‌های جدیدی خو بگیرند. از آن جایی که تغییرات همواره با مقاومت‌هایی از طرف کارکنان روبه‌رو می‌شوند، این مورد هم از چالش‌های همیشگی منابع انسانی در استارتاپ‌ها محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید

استراتژی رشد چیست؟

• ایجاد انگیزه برای نوآوری

استارتاپ‌ها اکثرا در بازارهایی به‌شدت رقابتی فعالیت می‌کنند. نوآوری تنها راه نجات این استارتاپ‌ها از شکست و غرق شدن در دریای کسب و کارهای مشابه است. مدیریت منابع انسانی در استارتاپ برای حفظ انگیزه کارکنان در جهت نوآوری وظیفه‌ای کلیدی و حیاتی دارد.

• حقوق

یکی از قدیمی‌ترین و اساسی‌ترین چالش‌ها برای سازمان‌ها، ارائه حقوق و مزایایی است که در کنار به‌صرفه بودن، برای نیروی انسانی مورد نیاز جذاب بوده و پس از جذب آن‌ها را راضی نگه‌دارد.

• مزایا

تبریک تولد، پرداخت عیدی، بسته‌های تغذیه، کارت‌های تخفیف و… هزاران مورد دیگر مزایایی هستند که باعث ایجاد حس خوب و بالا رفتن انگیزه کارکنان می‌شوند.

• جذب و حفظ برگ برنده‌ها

استارتاپ‌ها به افراد خلاق، باهوش و متخصص برای ایجاد مزیت رقابتی نیاز دارند. با این افراد نمی‌توان مثل کارمندان عادی برخورد کرد. همچنین نمی‌توان اجازه داد بقیه کارکنان احساس نابرابری و بی‌عدالتی کنند. این چالش در مدیریت منابع انسانی استارتاپ‌ها بسیار پررنگ است.

بیشتر بخوانید

آموزش استارتاپ

بهترین شیوه مدیریت منابع انسانی یک استارتاپ چیست؟

در بخش قبل مشکلات احتمالی و چالش‌های موجود در مسیر مدیریت منابع انسانی اثربخش برای استارتاپ‌ها را شرح دادیم. در این بخش قصد داریم متدی برای مدیریت اثربخش منابع انسانی در استارتاپ‌ها را شرح دهیم. قبل از همه چیز توجه داشته باشید این‌ها راه‌حل‌های قطعی نیستند و تنها چارچوب‌های کلی عمل‌اند. هر استارتاپ یک داستان تازه است و مدیر باید با توجه به تمام این چارچوب‌ها، استراتژی‌های خود را در زمینه‌ی مدیریت منابع انسانی تدوین کرده و افراد مناسب را جذب نماید.

• صلاحیت فردی

فرد یا افرادی که مدیریت منابع انسانی را بر عهده می‌گیرند، باید در زمینه مهارت‌های ارتباطی قوی باشند. این افراد قرار است در ادامه و با رشد استارتاپ، ارتباط مدیریت با کارکنان را برقرار کنند. علاوه بر این ارزش‌ها، قوانین، سیاست‌ها، تغییرات و آموزش‌های لازم همگی از طریق منابع انسانی به کارکنان منتقل می‌شوند. برخورداری از مهارت‌های مدیریتی و آشنایی با قوانین کار هم از دیگر صلاحیت‌های لازم برای مدیر یا تیم مدیریت منابع انسانی است.

بیشتر بخوانید

معیار رشد چیست؟

• ارائه ارزش جذاب

جذب افراد و حفظ آن‌ها (خصوصا در مورد افراد باهوش) تنها با ارائه یک حقوق مناسب صورت نمی‌گیرد. ارزش پیشنهادی سازمان به کارکنان خود ترکیبی است از حقوق، مزایا، چشم‌اندازهای جذاب و باورپذیر و محیط کاری امن و آرام. گاهی با ارائه یک برنامه بلند‌پروازانه در کنار برنامه‌ای مدون و منطقی برای تحقق آن یا ارائه محیطی دلچسب و پر از امکانات و رفاه برای کارکنان، می‌توان افراد را با حقوق و مزایایی کمتر از متوسط ارائه شده توسط رقبا جذب و حفظ کرد. تمام این موارد باید با توجه به منابع محدودی که معمولا در دسترس استارتاپ‌ها قرار دارد انجام شود.

• حفظ ارتباط دوطرفه با کارکنان

زمانی که کارکنان بدانند مورد توجه سازمان قرار دارند و حل مسائلشان جزو اولویت‌های سازمان است، انگیزه بیشتری برای کار کردن خواهند داشت. منابع انسانی باید محلی امن برای طرح مسائل، مشکلات و شکایات از سمت کارکنان باشد. انتقال این مسائل به مدیران در صورت لزوم و مطلع کردن کارکنان از نتیجه شکایتشان نیز به ایجاد حس ارتباط دوطرفه و سازنده کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید

شبکه سازی در استارتاپ چیست؟

• توجه به نوآوری

گفته شد که ایجاد انگیزه برای نوآوری، چالش مهم منابع انسانی در استارتاپ است. برای این کار راه‌کارهایی از قبیل تشکیل جلسات بارش مغزی، توجه به فعالیت‌های فوق‌برنامه و تنظیم پاداش درخور برای ایده‌های جدید پیشنهاد می‌شوند.

بیشتر بخوانید

mvp چیست؟